Έχω αναφέρει αρκετές φορές πως η οικονομική ανάπτυξη που θα δούμε στην Ελλάδα, όταν αυτή έρθει, θα είναι από υψηλή έως εκρηκτική. Ωστόσο, ακόμα δεν έχει περάσει ο τυφώνας που θα φέρει τη γαλήνη.

Μια οικονομία που υπολειτουργεί (υψηλή ανεργία), που είναι σε μεγάλο βαθμό αντιπαραγωγική, έχει πολλά να βελτιώσει. Η ανάπτυξη, λοιπόν, θα έχει ως καύσιμη ύλη τόσο μακροοικονομικά στοιχεία όσο και ποιοτικά. Το αν θα είναι εκρηκτική ή πιο μετρημένη, εξαρτάται από την κουλτούρα που θα διαμορφώσουμε τα επόμενα χρόνια. Αν και υπάρχουν πολλοί “κηφήνες” εντός και εκτός δημοσίου, οι Έλληνες δεν είναι ένας λαός τεμπέληδων, ζει όμως με τη ψευδαίσθηση πως ο κόπος είναι η βάση του αποτελέσματος, ενώ είναι μόνο ένα από τα συστατικά του.

Ο κουρασμένος, ακόμα και αν βαράει σφραγίδες ή φιλά ασταμάτητα κατουρημένες ποδιές ή πασχίζει για το χαρτί του πτυχίου του αντί για το περιεχόμενο, αισθάνεται πως πρέπει να ανταμειφθεί, αλλά η αλήθεια είναι πως ούτε το αξίζει, ούτε προκύπτουν οι απαραίτητοι πόροι από αυτή του τη δραστηριότητα, ώστε να μη καταλήξει παράσιτο των άλλων. Το πως αυτός ο λαός θα πεισθεί για τα αυτονόητα που ισχύουν στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο, είναι ένα ερώτημα. Όσο και αν ακούγεται σκληρό, τα αδιέξοδα είναι αυτά που φέρνουν τις μεγάλες αλλαγές.

Πολλές φορές σκέφτομαι πως θα ένιωθε ένας άνθρωπος σκεπτόμενος, υπέρ της ελευθερίας και της δημοκρατίας μεταπολεμικά στην Ελλάδα. Ήταν ένας πολίτης δεύτερης κατηγορίας και ήλπιζε, παρότι καταπιεσμένος, πως κάποια στιγμή η χώρα θα αλλάξει. Αντ’ αυτού ήρθε η χούντα. Από που να δει ελπίδα; Και από τον Παπαδόπουλο αν περίμενε τη μεταπολίτευση, του ήρθε ο Ιωαννίδης. Μετά η εθνική καταστροφή στην Κύπρο… Κι όμως, οι κατατρεγμένοι αυτοί ηγεμόνευσαν τα τελευταία 40 χρόνια και εμπέδωσαν στη κοινωνία πολλά από τα ιδανικά τους. Φέροντας δε ταυτόχρονα μαζί με τα καλά πολλά άσχημα, που πληρώνουμε σήμερα.

Οι σημερινοί κατατρεγμένοι της Ελλάδας είναι όσοι, στον τόπο τους ή εξ’ ανάγκης στο εξωτερικό, επιμένουν  να διεκδικούν τη ζωή τους αξιοκρατικά, παραγωγικά, παλεύοντας να αντισταθούν στο κλίμα μετριότητας, πελατειακότητας, ρουσφετιού, βολέματος και αρπαχτής. Είναι οι άνεργοι νέοι του ιδιωτικού τομέα, που ξεζουμίστηκαν από τα παράσιτα. Είναι όσοι σκέφτονται το δικό τους καλό μέσα από το καλό της πατρίδας τους και δεν έχουν παραδώσει ακόμα τα όπλα στη λογική του “Ο Σώζων εαυτόν Σωθήτω”.

Στην Ιστορία υπάρχουν, ενίοτε, ατυχήματα που οδηγούν λαούς και χώρες σε δεκαετίες οπισθοδρόμησης, όμως το σύνηθες είναι η στάχτη να ποτίζει τα νέα βλαστάρια. Μόνο τη χώρα μας να εξετάσει κανείς τον τελευταίο αιώνα, θα δει άπειρες εναλλαγές μεταξύ μαυρίλας και αναγέννησης. Παρακολουθώντας τις συνθήκες παραίτησης και ηττοπάθειας στην ελληνική κοινωνία, μόνο τρελοί και ρομαντικοί μπορούν να διαβλέψουν αίσια διέξοδο. Κι όμως, οι πιθανότητες παραδόξως είναι υπέρ τους.

Ας ευχηθούμε να μη χρειαστεί να δούμε γεγονότα τύπου Κύπρου του 2013, ή ακόμα χειρότερα του 1974. Πως δε θα χρειαστεί περισσότερη στάχτη πριν την αναγέννηση. Όπως και να έχει, η ελπίδα υπάρχει και πρέπει να υπάρχει, γιατί είμαστε στο τέλος ενός κύκλου και πριν τις απαρχές ενός νέου.

Δημήτρης Κουτσουμπός