Ο Warren Buffett αποτελεί ίνδαλμα τόσο για εμένα, όσο και για χιλιάδες άλλους επενδυτές. Δεν είναι μόνο η ιδιαίτερη επενδυτική του στρατηγική που ενθουσιάζει, αλλά και η γενικότερη φιλοσοφική του διάθεση που ξεπερνά τα σύνορα των αγορών και των μετοχών. Είναι τυχαίο που ανακηρύχθηκε πέρσι από το περιοδικό Τime στα 100 πιο σημαντικά πρόσωπα του πλανήτη; Ωστόσο, ποτέ δεν πρέπει να πέφτουμε στη παγίδα του να θεοποιούμε και αντιγράφουμε πιστά τα πρότυπά μας. Καλό είναι να φιλτράρουμε όσα δεχόμαστε και να επιδιώκουμε να έχουμε πολλές προσλαμβάνουσες. Έτσι, σαν μέλισσες να κινούμαστε από άνθος σε άνθος αντλώντας το νέκταρ, ενώ με τη σειρά μας να μεταφέρουμε τη γύρη.

Ο Warren Buffett κατάφερε να γίνει πολυδισσεκατομυριούχος ακολουθώντας τη λογική του Value Investing, δίνοντας σημασία στην εσωτερική αξία των μετοχών. Σε αντίθεση με της επιταγές της τεχνικής ανάλυσης, όχι μόνο αδιαφορούσε για την ανάλυση της τάσης και των τιμών, αλλά αμφισβητούσε την αποτελεσματικότητα της αγοράς σε βραχυχρόνιο επίπεδο. Έτσι αγόραζε μετοχές με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, μη ανησυχώντας για την καθημερινή τους διαπραγμάτευση και διακύμανση.

Ο τρόπος επιλογής σε γενικές γραμμές στηριζόταν σε κριτήρια όπως τα παρακάτω:

• Καλή απόδοση ιδίων κεφαλαίων

• Κατανοητή δραστηριότητα

• Κέρδη που συνοδεύονται από ταμειακές ροές

• Δεν χρειάζονται κάποια ιδιοφυΐα για να τις διοικήσει

• Τα κέρδη είναι προβλέψιμα

• Το management συσχετίζεται με την ιδιοκτησία.

Αν και με βρίσκει σύμφωνο η λογική του Value Investing, αμφισβητώ το ότι τα παραπάνω συγκεκριμένα κριτήρια  αποτελούν τη βέλτιστη και πολύ περισσότερο τη μοναδική “συνταγή” επιτυχημένων επενδύσεων αξίας. Έχουν αλλάξει πολλά στον τρόπο που κινούνται η παγκόσμια οικονομία και οι αγορές τα τελευταία χρόνια. Η οικονομική δραστηριότητα που σχετίζεται με έρευνα, νέες τεχνολογίες και καινοτόμες υπηρεσίες συνεχώς κερδίζει έδαφος. Ταυτόχρονα, η ανάδειξη του “μπαφετικού” τρόπου, απέκτησε μιμητές που δρουν ανταγωνιστικά, αρπάζοντας τις ευκαιρίες και περιορίζοντας το margin of safety τέτοιων επιλογών. Επίσης, το Internet έχει φέρει μεγάλη επανάσταση. Η ενημέρωση για τις επιχειρηματικές εξελίξεις είναι άφθονη και  η πρόβαση στους ισολογισμούς είναι εύκολη και άμεση στον καθένα. Πέρασαν οι εποχές που περίμενες να δεις τις τιμές των μετοχών την επόμενη ημέρα στις εφημερίδες, ενώ η αγορά και η πώληση τους γίνεται με το πάτημα ενός κουμπιού.

Αυτό που δεν αλλάζει και το κρατάω ως κόρη οφθαλμού, είναι η μεγάλη αλήθεια πως οι μετοχές αποτελούν ιδιοκτησία, στην οποία ο Buffett έχει δώσει τη δέουσα έμφαση. Το ό,τι οι τιμές τους κινούνται άτσαλα ή απρόβλεπτα, δεν με επηρεάζει στο να τις βλέπω ως “χωράφια” που αποδίδουν καρπούς.

Παρατηρώ πως οι μεγάλοι οίκοι, οι αναλυτές και ο τρόπους που τελικά αποτιμά η αγορά, στηρίζονται στον υπολογισμό της μελλοντικής κερδοφορίας των επιχειρήσεων, μέσω μοντέλων όπως το DCF. Φανταστείτε, λοιπόν, πως έχετε ένα χωράφι. Οι αναλυτές της Wall Street θα προσπαθήσουν μέσω των μοντέλων τους να προσεγγίσουν για τα επόμενα χρόνια την παραγωγή του (ανάλυση μελλοντικών καιρικών συνθηκών, τεχνολογικές βελτιώσεις), το κόστος (τιμές λιπασμάτων, εργασίας) και την τιμή πώλησης του παραγόμενου προϊόντος. Μάλιστα, θα κάνουν εκτίμηση για αυτό που θα συμβαίνει έως την αιωνιότητα, προεξοφλώντας τα κέρδη στο παρόν. Επιστημονικά, ο τρόπος είναι αψεγάδιαστος, αλλά στην πράξη δεν λειτουργεί προς όφελος του επενδυτή, γιατί οι υποθέσεις που γίνονται για το μέλλον σπάνια επαληθεύονται.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Αν υπάρχει για μια δεκαετία ολοένα και εντονότερη ξηρασία, τόσο για λόγους ψυχολογικούς όσο και στατιστικούς, η πρόβλεψη για το μέλλον θα είναι απαισιόδοξη. Ένας επαγγελματίας της αγοράς δεν θα ρισκάρει να αποτύχει παταγωδώς, έτσι κατά βάση οι προβλέψεις του, θα στηρίζονται στις παρούσες ενδείξεις, που συνήθως είναι πέρα για πέρα παραπλανητικές. Σκεφτείτε το χωράφι του παραδείγματος να παράγει ντομάτα και να είναι εισηγμένο στο χρηματιστήριο. Η σοδειά να είναι απίστευτα καλή, ενώ η τιμή του προϊόντος να παραμένει υψηλή αφού οι ανταγωνιστές επλήγησαν από χαλάζι. Ο κ. Αναλυταράς οφείλει στους πελάτες του μια πρόβλεψη και αυτή δεν μπορεί να διαφέρει πολύ από τις τρέχουσες συνθήκες, για να φαίνεται πειστική και τεκμηριωμένη. Αν πέσει χαλάζι στο υπό εξέταση χωράφι την επόμενη χρονιά , θα επικαλεστεί πως κανείς δεν τα βάζει με τα Θεία, για να μη “φάει ντομάτες”. Οι περισσότεροι θα έχουν ξεχάσει την αποτυχημένη πρόβλεψη και με ανοικτό το στόμα θα ακούν τον κ. Αναλυταρά να πουλά την νέα “γκουρουδιά” του, πως από εδώ και πέρα μπαίνουμε σε μια εποχή που η βροχή θα αντικατασταθεί μόνιμα με το χαλάζι. Υπολογίζοντας τα μελλοντικά κέρδη του χωραφιού με ακρίβεια δεκαδικού, τώρα θα υποστηρίζει ότι το χωράφι δεν αξίζει ούτε το ένα δέκατο από αυτό που εκτιμούσε μόλις πριν από ένα χρόνο. Τουτέστιν, οι προβλέψεις του αφορούν την αιωνιότητα, αλλά κάθε χρόνο αλλάζουν άρδην, άρα δεν προβλέπουν την αιωνιότητα.

Κι όμως, ενώ δύσκολα ένας αγρότης ή κτηματίας θα πουλούσε τα χωράφια του, το “χωράφι-μετοχή” σκοτώνεται για ένα κομμάτι ψωμί τη χρονιά της χαλαζόπτωσης και αγοράζεται για χρυσάφι τις καλές χρονιές. Παρατηρώντας αυτή τη συμπεριφορά της αγοράς, δεν είναι ανάγκη να επιχειρώ να προβλέπω τις επόμενες δεκαετίες, ούτε να περιορίζομαι στα περισσότερο προβλέψιμα χωράφια, όπως έκανε ο Buffett. Αρκεί να προσπαθώ να προσεγγίζω όσο γίνεται, με ελεύθερη τη σκέψη και τη διαίσθηση, την εικόνα μιας επιχείρησης ή ενός κλάδου τα επόμενα 4-5 χρόνια, χρησιμοποιώντας τους αριθμούς μεν, όχι όντας εγκλωβισμένος σε αυτούς δε. Σε πολύ σύνθετα περιβάλλοντα η νευρωνική λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου υπερτερεί σε σχέση με τα μαθηματικά μοντέλα. Τα τελευταία πρέπει να χρησιμοποιούνται για να του απλοποιούν την πληροφορία, καθιστώντας τη πιο εύπεπτη, και όχι για να αποφασίζουν.

Δεν είναι ανάγκη να είμαι πάντα με τους νικητές. Διαφωνώ με το “never lose” του μεγαλοεπενδυτή. Όποιος πασχίζει μη τυχόν και χάσει μια μάχη, στο τέλος χάνει τον πόλεμο. Σημασία έχει να μην επιτρέψεις ποτέ σε μια χαμένη μάχη να είναι τόσο καθοριστική για την έκβαση του πολέμου. Δεν με ενδιαφέρει να υπολογίζω την εξέλιξη κλάδων και επιχειρήσεων με σιγουριά, ούτε με ακρίβεια. Με ενδιαφέρει η “μεγάλη εικόνα” και οι φορές που επαληθεύομαι να είναι σημαντικά περισσότερες από αυτές που διαψεύδομαι.

Έτσι, με βάση τις νέες συνθήκες λειτουργίας των αγορών και των επιχειρήσεων, θεωρώ πως στον αστερισμό του Value Investing οι μεγαλύτερες ευκαιρίες μπορούν να αναζητηθούν σε εταιρείες κλάδων που βρίσκονται συχνά υπό πίεση και όχι στις σταθερές αξίες. Εξάλλου, το που και πως δημιουργούνται οι ευκαιρίες εξαρτάται από την επενδυτική πρακτική των υπολοίπων. Εφόσον αυτή έχει αλλάξει από την εποχή του Buffett, έχει μεταβληθεί και το πεδίο ευκαιριών. Αν στο μέλλον σταματήσουν οι αναλυτές να επηρεάζονται τόσο πολύ από ένα αμελητέο για την αιωνιότητα “χαλάζι”, θα πρέπει και εγώ εκ νέου να μεταβάλω τη στρατηγική μου.

Σκοπός του άρθρου δεν είναι να προκαλέσει, διατυμπανίζοντας μια ανώτερη στρατηγική από αυτή του Buffet, αλλά να αναδείξει πως ύστερα από δεκαετίες πρέπει ως επενδυτές να αναζητήσουμε ένα διάδοχο μοντέλο, διατηρώντας τα σοφά λόγια του “μάγου της Ομάχα”.