Τα 5 Καλύτερα Επενδυτικά Βιβλία

του Δημήτρη Κουτσουμπού

Σε αυτό και μόνο το άρθρο θα βρείτε τα 5 καλύτερα επενδυτικά βιβλία: (1) Αυτό με το οποίο να ξεκινήσετε, (2) “τη βίβλο” των επενδύσεων, (3) την πιο εμπνευστική ιστορία, (4) το πιο πρακτικό, (5) εκείνο που θα μεταβάλλει τη σκέψη σας, αν είστε ήδη προχωρημένος.

[Δείτε το βίντεο παραπάνω ή το άρθρο παρακάτω. Οι σύνδεσμοι για τα βιβλία βρίσκονται στο άρθρο]

Οι άνθρωποι καταβάλουν μεγάλη προσπάθεια για να έχουν μια καλή καριέρα και να βελτιώσουν την οικονομική τους κατάσταση. Όταν το καταφέρουν και συγκεντρώσουν σημαντικό πλούτο, έρχονται αντιμέτωποι με ένα δυσκολότερο πρόβλημα. Πρώτον, δεν ξέρουν πως να προστατέψουν το προϊόν της σκληρής τους εργασίας, και έπειτα δεν έχουν ιδέα πως να εκμεταλλευτούν αυτόν τον πλούτο. Οι επενδύσεις μπορεί να είναι πολύ προσοδοφόρες, όπως επίσης πολύ επικίνδυνες.

Ύστερα από 20 χρόνια συνεχούς επένδυσης, μπορώ να μοιραστώ πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος κρύβεται στη δική σας συμπεριφορά, τρόπο σκέψης και ενέργειες. Ακόμα και όταν σκοπεύετε να απευθυνθείτε σε κάποιο ειδικό, πως θα είσαστε σε θέση να κρίνετε τον κατάλληλο και να αποφύγετε εκείνους που πληρώνονται για να πουλάνε “σκουπίδια” και νοιάζονται μόνο για να λαμβάνουν προμήθειες; Το να έχετε κάποια γνώση είναι σημαντικό για να αναπτύξετε κριτική ικανότητα. Είναι κρίμα να μην αφιερώσετε μερικές ώρες διαβάσματος για να αποκτήσετε κάποια επαφή με το αντικείμενο, ώστε να μπορείτε να προστατέψετε και εκμεταλλευτείτε το προϊόν χρόνων σκληρής εργασίας σας. Είναι κρίμα να μην ξεκινήσετε να μαθαίνετε νωρίς, ώστε να έχετε συγκεντρώσει αυτή την κρίσιμη γνώση και δεξιότητες προτού βρεθείτε με σημαντική περιουσία στα χέρια σας. Μην αφήνετε το χρόνο να περάσει, ξεκινήστε να μαθαίνετε άμεσα!

Όμως ποια βιβλία πρέπει να διαβάσω? Πιστεύω ακράδαντα πως η μόνη μορφή πραγματικής επένδυσης είναι η μακροπρόθεσμη επένδυση. Με βάση αυτό, είναι κρίσιμο να επιλέξετε εκείνα τα βιβλία που καλλιεργουν αυτή τη νοοτροπία, που είναι πιο σημαντική από την τεχνική γνώση. Αντίθετα, μερικά φανταχτερά βιβλία θα πετύχουν το αντίθετο, να σας ωθήσουν να σκέπτεστε τις μετοχές και την επένδυση σαν τζόγο. Ως έμπειρος μακροπρόθεσμος επενδυτής θεωρώ πως μπορώ να συνεισφέρω και να σας υποδείξω μερικά καταπληκτικά βιβλία που θα σας βοηθήσουν να αναπτύξετε την κατάλληλη φιλοσοφία. Είναι εκείνα τα βιβλία που ξεχωρίζω από τα δεκάδες που έχω διαβάσει, και είναι αυτά που θα πρότεινα σε φίλους και συγγενείς.

 The Big Secret for the Small Investor, του Joel Greenblatt (1)
Αναφέρω αυτό το βιβλίο πρώτο, γιατί νομίζω πως είναι το καλύτερο για να ξεκινήσει κανείς. Ο Joel Greenblatt είναι ένας σπουδαίος επενδυτής, αλλά είναι επίσης ακαδημαϊκός. Είναι φοβερός δάσκαλός, γιατί κατέχει εξαιρετικά ανεπτυγμένη πρακτική γνώση που τη συνδυάζει με μεταδοτικότητα και ευχάριστο τρόπο διδασκαλίας. Στο βιβλίο του, αποκαλύπτει το μυστικό των επιτυχημένων επενδύσεων, που βασίζεται σε απλές έννοιες, αλλά επίσης εξηγεί γιατί για τους περισσότερους είναι δύσκολο να τα καταφέρουν, αφού δεν είναι ζήτημα ευφυίας.

Έπειτα, μιλά για τα αμοιβαία κεφάλαια, για το γιατί οι διαχειριστές κεφαλαίων δεν μπορούν να υπεραποδόσουν της αγοράς και εξηγεί γιατί είναι δύσκολο να αναγνωρίσετε τους καλύτερους διαχειριστές. Εστιάζει στο γεγονός πως οι συμμετέχοντες ακόμα και στα καλύτερα αμοιβαία, δεν πετυχαίνουν καλά αποτελέσματα γιατί μπαίνουν και βγαίνουν τη λάθος στιγμή. Τέλος, μιλά για τα αμοιβαία κεφάλαια που ακολουθούν τους δείκτες και τα ζητήματα που προκύπτουν όταν οι μετοχές που τα απαρτίζουν γίνονται υπερτιμημένες. Ένα παράδειγμα από τις βασικές ιδέες που παρουσιάζονται, είναι πως οι καλύτερες στρατηγικές δε λειτουργούν κάθε εβδομάδα, κάθε μήνα και κάθε χρόνο, και πως αυτός είναι ο λόγος που λειτουργούν καλά στο βάθος του χρόνου. Αν λειτουργούσαν πάντα, θα προσέλκυαν τους πάντες να τις ακολουθήσουν, και τότε ως συνέπεια αυτές οι στρατηγικές θα σταματούσαν να λειτουργούν.

Πριν διαβάσετε αυτό το βιβλίο του Greenblatt, μια ιδέα θα ήταν να δοκιμάσετε το άλλο του βιβλίο, το “The Little Book That Still Beats the Market”. Μου άρεσε πολύ το πρώτο του μέρος, γιατί εξηγεί τις επενδύσεις σαν να μιλά σε ένα μικρό παιδί. Όμως, στο δεύτερο μέρος προωθεί τη “μαγική φόρμουλα”, ή οποία είναι καταπληκτική, αλλά δεν είναι κατάλληλη για όλους. Οπότε, θεωρώ πως το “The Big Secret”, συνολικά, είναι ένα καλύτερο βιβλίο για να ξεκινήσει κανείς.

The Intelligent Investor, του Benjamin Graham (2)
Θεωρείται πως είναι η “βίβλος των επενδύσεων”. Παρότι γράφτηκε 70 χρόνια πριν, εξακολουθεί να είναι επίκαιρο. Ο συγγραφέας, Benjamin Graham, είναι ο μέντορας του Warren Buffett, που θεωρείται ο μεγαλύτερος εν ζωή επενδυτής, και ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Άλλοι μαθητές που επίσης παρακολούθησαν τη διδασκαλία του Benjamin Graham, αργότερα ως επενδυτές παρουσίασαν μακροχρόνια υπερκανονικές αποδόσεις, όπως περιγράφεται διεξοδικά σε αυτή τη δημοσίευση του 1984:  “The Superinvestors of Graham and Doddsville”. Ήδη θα υποπτεύεστε πως αυτό το βιβλίο αποτελεί έναν πραγματικό θησαυρό.

Ο Graham λέει πως ο τύπος εξυπνάδας που απαιτούν οι επενδύσεις “έχει να κάνει περισσότερο με τον χαρακτήρα παρά με το μυαλό”. Το βιβλίο κάνει διαχωρισμό μεταξύ της επένδυσης και της κερδοσκοπίας, και καλύπτει πολλά θέματα που έχουν να κάνουν με τις μετοχές και τα ομόλογα. Θα σας βοηθήσει να σκέφτεστε τις μετοχές ως πραγματικά μερίδια επιχειρήσεων και εσάς ως ιδιοκτήτη τους.

Για την έντονη μεταβλητότητα στα χρηματιστήρια χρησιμοποιεί την παραβολή του Mr. Market, ενός μανιοκαταθλιπτικού που άλλοτε προσφέρεται να αγοράσει ή πουλήσει σε απίστευτα υψηλές και άλλοτε σε πολύ χαμηλές τιμές. Τον επενδυτή δε θα πρέπει να τον απασχολεί η πρόβλεψη της διάθεσής του — μεταβλητότητα στις αγορές —, όπως κάνουν οι κερδοσκόποι, αλλά θα πρέπει να τον εκμεταλλεύεται και να επιλέγει να αγοράζει μετοχές με αξία όταν αυτός βρίσκεται σε κατάθλιψη και οι τιμές είναι πολύ φθηνές.
Μια ακόμα σημαντική έννοια που παρουσιάζεται είναι το “margin of safety” (“περιθώριο ασφαλείας”), το οποίο έχει να κάνει με την αγορά μετοχών πολύ χαμηλότερα από τη δίκαιη τιμή τους. Λειτουργεί σαν δίχτυ ασφαλείας απέναντί σε λάθος εκτιμήσεις και θεωρείται το μυστικό για συνετές επενδύσεις. Οι μετοχές γίνονται πιο επικίνδυνες όταν οι τιμές τους αυξάνονται και λιγότερο επικίνδυνες καθώς οι τιμές τους υποχωρούν.

Θα έλεγα πως αυτό είναι το καλύτερο βιβλίο για να διαβάσετε σχετικά με τις επενδύσεις. Παρά ταύτα, ίσως κάποιοι το θεωρήσουν βαρύ και εκτεταμένο. Ειδικά, όσοι δεν ενδιαφέρονται έντονα για τις επενδύσεις ίσως το βρουν βαρετό, καθώς έχει γραφτεί σε μια περίοδο που τα βιβλία δε πάσχιζαν να προσελκύσουν τους αναγνώστες. Νομίζω πως αν πρώτα έχετε διαβάσει ένα ελαφρύτερο και σύγχρονο βιβλίο, όπως αυτά του Greenblatt, κατόπιν θα είσαστε σε θέση να απολαύσετε τη σοφία του.

The Education of a Value Investor, του Guy Spier (3)
Θα έχετε ήδη αρχίσει να καταλαβαίνετε πως ο τρόπος σκέψης είναι που μετρά περισσότερο στις επενδύσεις. Οπότε, μην ανησυχείτε που το τρίτο βιβλίο που σας προτείνω δε θα σας διδάξει σχεδόν τίποτα από επενδυτικές μεθόδους και τεχνικές. Το βιβλίο είναι μια σπουδαία αυτοβιογραφία του επενδυτή αξίας, Guy Spier, που θα σας εμπνεύσει όσο κανένα άλλο και θα σας βοηθήσει να παραμείνετε στο “σωστό δρόμο”. Σε κάθε περίπτωση, θα το απολαύσετε σαν ιστορία. Ο Guy Spier είναι γνωστός για το γεύμα που κέρδισε να έχει με τον Warren Buffett, προσφέροντας $650,000 σε δημοπρασία μαζί με το φίλο του και επενδυτή Mohnish Pabrai, μια στιγμή της ζωής του που καλύπτει διεξοδικά στο βιβλίο.

Ο Guy ξεκίνησε την καριέρα του δουλεύοντας σε μια εταιρεία που έκανε τα “ντιλ” να φαίνονται πιο επικερδή από όσο πραγματικά ήταν για να καταφέρνει να προσελκύει επενδυτές. Σε αυτά τα περιβάλλοντα, ως νέος υπάλληλος, είναι δύσκολο να πεις “όχι”. Το βιβλίο διδάσκει πως ποτέ δε θα πρέπει να θυσιάσεις τις αξίες σου για μια δουλειά, και παρουσιάζει το μακρύ δρόμο του Guy Spier, από τη διαφυγή του από αυτό το περιβάλλον μέχρι την στιγμή που μεταμορφώνεται σε έναν εκπαιδευμένο επενδυτή αξίας.

Μια ιδέα που παρουσιάζεται στο βιβλίο είναι πως ασπάζοντας τη φιλοσοφία του “value investing” (“επενδύσεις αξίας”), γίνεσαι όχι μόνο καλύτερος επενδυτής αλλά και καλύτερος άνθρωπος. Ο Guy δεν φοβάται να παραδεχτεί και μιλήσει ανοιχτά για τα λάθη του. Πιστεύει πως θα πρέπει να είσαστε αυθεντικοί και να μη προσπαθείτε να μιμείστε τους άλλους, αλλά αντίστοιχα να έχετε ανοιχτό μυαλό και να μαθαίνετε από αυτούς.

Από αυτό το βιβλίο θα πάρετε πολλά μαθήματα για το ποιά στάση να έχετε στη ζωή και τις επενδύσεις. Ένα καταπληκτικό βιβλίο για επενδυτές, αλλά επίσης για όσους ενδιαφέρονται να εργαστούν στο χρηματοπιστωτικό τομέα.

One Up On Wall Street, του Peter Lynch (4)
Ο Peter Lynch, σαν διαχειριστής του Maggellan fund, κατάφερε από το 1977 έως το 1990 ετησιοποιημένη απόδοση 29.2%. Στο βιβλίο δίνει πρακτικές συμβουλές και παραδείγματα για την επιλογή των κατάλληλων μετοχών. Υποστηρίζει πως αντί να ακούτε τους αναλυτές και να προσπαθείτε να προβλέψετε τι θα κάνει το χρηματιστήριο και η οικονομία, θα πρέπει να εστιάσετε σε εταιρείες και κλάδους που σας είναι γνώριμοι. Ωστόσο, πιστεύει πως αυτό δεν είναι αρκετό και πως θα πρέπει επίσης να μελετήσετε, μπαίνοντας βαθύτερα και κάνοντας έρευνα.

Μια καλή συνεισφορά του βιβλίου είναι πως διαχωρίζει τις μετοχές σε έξι ευρείες κατηγορίες που μοιράζονται διαφορετικά χαρακτηριστικά: slow growers, stalwarts, fast growers, cyclical, turnourounds, asset-plays (≈ Με βραδεία ανάπτυξη, με μέτρια ανάπτυξη, με ταχεία ανάπτυξη, κυκλικές, έχουσες περιουσιακά στοιχεία, με προοπτική για αναστροφή). Περιέχει παραδείγματα και πληροφορίες για το πως να τις αναγνωρίζετε, πως να τις αξιολογείτε, και τι να περιμένετε από αυτές.

Το βρίσκω ως το πιο πρακτικό από όλα τα βιβλία της λίστας. Μέσα από τα παραδείγματα, θα σας βοηθήσει να αναπτύξετε τη σκέψη σας και να ενστερνιστείτε τη γνώση που έχετε αποκομίσει από τα υπόλοιπα βιβλία της λίστας.

The Most Important Thing, του Howard Marks (5)
Ο αρθρογράφος είναι εξαιρετικός στον τρόπο που σκέφτεται. Ο Μπάφετ φέρεται να έχει πει, “Όταν βλέπω σημειώματα του Howard Marks στο e-mail μου, είναι το πρώτο πράγμα που θα ανοίξω και θα διαβάσω”

Αυτό το βιβλίο δεν παρέχει τεχνική γνώση, αλλά τρόπους σκέψεις που είναι επαναστατικοί και εξαιρετικά πολύτιμοι. Στο ξεκίνημα του βιβλίου ο Howard Marks λέει πως θα ήταν ικανοποιημένος αν οι αναγνώστες πουν, “Ποτέ δεν το είχα σκεφτεί έτσι”. Νομίζω πως έχει καταφέρει το σκοπό του. Μέσα στα χρόνια έχω διαβάσει δεκάδες βιβλία και οι περισσότερες επενδυτικές έννοιες και ιδέες, λίγο ή πολύ μου είναι γνωστές. Παρ’ όλα αυτά, όταν διάβαζα το “The Most Important Thing”, είπα πολλές φορές, “Θεέ μου δεν το είχα ποτέ σκεφτεί έτσι!”. Αυτό το βιβλίο προχωράει σε ένα άλλο επίπεδο και είναι αυτό που έχει αλλάξει τη σκέψη μου και με έχει εντυπωσιάσει όσο κανένα άλλο.

Είναι μια συλλογή από σχόλια και σκέψεις από τα σημειώματα του Howard Marks. Σε κάθε κεφάλαιο εξηγεί ένα-ένα, “το πιο σημαντικό πράγμα”, από τα είκοσι ένα συνολικά. Παρουσιάζει τη σημασία του “δεύτερου επιπέδου σκέψης” και μιλά μεταξύ άλλων για την επίγνωση των κύκλων και την κατανόηση τόσο της αξίας όσο και του κινδύνου. Το να γνωρίζεις τι δε γνωρίζεις, ο ρόλος της τύχης, η αντιθετικότητα, είναι επίσης αντικείμενα που αναλύονται.

Παρότι ακόμα και λιγότερο έμπειροι επενδυτές θα το βρουν χρήσιμο, νομίζω πως δε θα είναι σε θέση να εκτιμήσουν το πλήρες εύρος της σοφίας που παρέχει. Θα χρειαστείτε πιο ανεπτυγμένη γνώση και εμπειρία, που απαιτεί μερικά χρόνια επενδυτικής δραστηριόποίησης. Επομένως, αν είστε αρχάριος, εξακολουθώ να προτείνω αυτό το βιβλίο, αλλά σας προτρέπω να το ξανά διαβάσετε σε πέντε ή δέκα χρόνια. Νομίζω πως θα είναι μια διαφορετική εμπειρία, και τότε είναι που θα μπορέσετε να εκτιμήσετε την τεράστια αξία του.

Σκέφτηκα πολύ για το ποιά θα έπρεπε να είναι τα πέντε καλύτερα βιβλία, και νιώθω άσχημα που κάποια υπέροχα βιβλία έμειναν εκτός της λίστας. Θα ήταν άδικο να μην κάνω μια γρήγορη αναφορά για το “The Dhandho Investor” του Mohnish Pabrai, και το “Margin of Safety” του Seth Klarman, ένα συλλεκτικό πλέον βιβλίο που η έντυπη του έκδοση κοστίζει πολύ ακριβά!

Αν προτιμάτε βίντεο αντί βιβλίων, αναζητείστε στο Youtube για ομιλίες και συνεντεύξεις εξαιρετικών επενδυτών όπως οι: Warren Buffett, Joel Greenblatt, Seth Klarman, Mohnish Pabrai, Howard Marks, Guy Spier και Tobias Carlisle. Επίσης, εγγραφείτε στο κανάλι του Investorblog στο youtube εδώ. Σκοπεύω να ανεβάσω περισσότερα βίντεο με εκπαιδευτικό περιεχόμενο, επενδυτικές σκέψεις και αληθινά παραδείγματα.

Εν συντομία, αυτή είναι η λίστα με τα 5 καλύτερα βιβλία που παρουσιάζονται στο άρθρο.

(1) Αυτό με το οποίο να ξεκινήσετεThe Big Secret for the Small Investor, του Joel Greenblatt

(2) “τη βίβλο” των επενδύσεωνThe Intelligent Investor, του Benjamin Graham

(3) την πιο εμπνευστική ιστορίαThe Education of a Value Investor, του Guy Spier

(4) το πιο πρακτικόOne Up On Wall Street, του Peter Lynch

(5) εκείνο που θα μεταβάλλει τη σκέψη σας, αν είστε ήδη προχωρημένος. – The Most Important Thing, του Howard Marks

Χρησιμοποιήστε τη δωρεάν δοκιμαστική περίοδο 30 ημερών του Amazon Audible, ώστε να ακούσετε τα βιβλία σαν audiobooks. Συν τοις άλλοις, αποτελεί μια καλή εξάσκηση των Αγγλικών. Εναλλακτικά, χρησιμοποιήστε δοκιμαστικά (30 ημέρες) το Amazon Kindle, ώστε να τα διαβάσετε σε ηλεκτρονική μορφή. Σαν συνεργάτης της Amazon, λαμβάνω προμήθειες. Είναι λοιπόν και ένας τρόπος να βοηθήσετε το Investorblog, αν αγαπάτε τα βιβλία και το περιεχόμενό του.

*Αρκετοί αναγνώστες εξέφρασαν ενδιαφέρον για βιβλία στα ελληνικά. Ύστερα από υπόδειξη αναγνώστη θα έλεγα πως μια καλή επιλογή είναι, “Τα δοκίμια του Warren Buffett
Αν βρίσκετε τη λίστα των βιβλίων και τις πληροφορίες που παρέχονται χρήσιμες και εκτιμάτε την προσπάθεια, μοιραστείτε το άρθρο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και με τους φίλους σας. Δείξτε πως τους σκέφτεστε!

Καλές Γιορτές!

Δημήτρης Κουτσουμπός

*Τα παραπάνω δεν αποτελούν συστάσεις για οποιαδήποτε χρηματιστηριακή συναλλαγή. Οι υπολογισμοί είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας και ενδέχεται να περιλαμβάνουν αστοχίες ή λάθη. Συνιστούν προσωπικές απόψεις που παρουσιάζονται για συζήτηση μεταξύ επενδυτών.

 

47 comments on “Τα 5 Καλύτερα Επενδυτικά Βιβλία

  1. Ο/Η Nikos harocopos λέει:

    εξαιρετικος !!!

  2. Ο/Η Panos Gitas λέει:

    γεια σου Δημήτρη
    εξαιρετικό βίντεο! ΜΠΡΆΒΟ!!!!

    Το μόνο που δεν έχω διαβάσει μέχρι τώρα είναι το the big secret.

    Ίσως το διαβάσω τους επόμενους μήνες αν και μου είχες πει ποιο είναι το μεγάλο μυστικό…στο οποίο συμφωνώ!

    Σημαντικό είναι αυτά τα βιβλία να διαβάζονται ανά 3-5 χρόνια γιατί έχουνε πολύ χρήσιμες πληροφορίες. Άλλωστε ο επενδυτής δεν θα πρέπει να ξέρει απλά την θεωρία αλλά να την κάνει πράξη. Ίσως άμα τα διαβάζει τακτικά αυτό να το καταφέρει πιο εύκολα.

    Θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σου ότι ο μεγαλύτερος εχθρός για έναν επενδυτή είναι ο ίδιος του ο εαυτός!!

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Ευχαριστώ Πάνο!

      Ναι σου το έχω πει το μυστικό, και “εδώ το έχεις να το πεις…”, αλλά δεν το κάνεις για να κρατήσεις το σασπένς!

      Έχεις δίκιο και τα δύο χρειάζονται, θεωρία και πράξη. Θεωρία+πράξη+σωστός χαρακτήρας.

  3. Ο/Η Γιάννης λέει:

    Καλησπέρα Δημήτρη. Γνωρίζεις εάν κάποιο απ αυτά τα βιβλία υπάρχει μεταφρασμένο στα ελληνικά;

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Η ερώτηση που κάνεις είναι σημαντική για πολύ κόσμο που προτιμά ή μπορεί μόνο τα ελληνικά.
      Το σκέφτηκα όταν έκανα τη μετάφραση του άρθρου στα ελληνικά ΄και έφτιαχνα τους υπότιτλους, και έκανα κάποιες αναζητήσεις στο amazon και σε ελληνικά βασικά βιβλιοπωλεία χωρίς αποτέλεσμα. Αλλά ίσως οι τίτλοι είναι εκφρασμένοι διαφορετικά στα ελληνικά για αυτό δεν τα βρήκα.

  4. Ο/Η Γιώργος λέει:

    Ευχαριστούμε για την εξαιρετική επιλογή των βιβλίων, που φαίνεται να αποτελούν επιλογές από τις πολυετείς μελέτες του Δημήτρη, διακριθέντος τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Αμερική στο «seeking alpha».

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Παρακαλώ! Ευχαριστώ για τη συμμετοχή και τα σχόλια στα οποία απαντώ στη συνέχεια.

  5. Ο/Η Γιώργος λέει:

    Οι περισσότεροι από τους συγγραφείς που αναφέρετε έγιναν πρώτα γνωστοί από τις αποδόσεις τους. Δηλ. πρώτα είδαμε τις αποδόσεις που πέτυχαν και ύστερα επιδιώξαμε να τους προσεγγίσουμε ακαδημαϊκά ως δασκάλους και να διαβάσουμε τα βιβλία τους και τα άρθρα τους.

    Η ερώτηση λοιπόν είναι γιατί μόνο όσους βασίζονται στη φιλοσοφία του “value investing”; Αν σκοπός του επενδυτή είναι το κέρδος (νόμιμο πάντα) και όχι ο τρόπος επίτευξής του, δεν θα έπρεπε να μελετηθούν συστηματικά και να ερευνηθούν από εσάς όλοι όσοι έχουν ξεχωρίσει για τις επιδόσεις τους, ανεξαρτήτως φιλοσοφίας και στρατηγικής;

    Δεν είμαι της συστηματικής «μελέτης», ούτε ξέρω τι έχει γράψει ο καθένας σε βιβλία, εκθέσεις, αναφορές και αρθρογραφία και αν είναι διαθέσιμη. Αλλά από το άρθρο απουσιάζουν ιστορικές προσωπικότητες που πέτυχαν υψηλότατες αποδόσεις, με διαφορετικές ενδεχομένως από το value investing στρατηγικές.

    Σημειώνω ενδεικτικά δύο, για να μην κουράσω (γιατί υπάρχουν κι άλλοι):

    1.- Jim Simons (Renaissance Technologies).

    Έχει θεωρηθεί ως ο καλύτερος διαχειριστής παγκοσμίως, στηριζόμενος σε μαθηματικά μοντέλα και προγράμματα, χωρίς να είναι value investor. Από το 1988 έως το 2018, το Medallion Fund πρόσφερε ετήσια απόδοση 66,1% προ χρεώσεων και τελών. Μακρύ διάστημα για να το αμφισβητήσει κανείς. Αφαιρώντας τις τεράστιες αμοιβές διαχείρισης, τα κέρδη ήταν 39,1% ετησίως για τον μεριδιούχο. Ειδικά από το 1994 έως το 2014, είχε 71,8% ετησίως, πριν από χρεώσεις, την καλύτερη απόδοση που έχει ποτέ καταγραφεί.
    Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν προσελάμβανε ποτέ οικονομολόγους ή πτυχιούχους Χρηματοοικονομικής, αλλά μαθηματικούς, όπως ήταν και ο ίδιος άλλωστε, προγραμματιστές, κρυπτογράφους κλπ

    2.- George Soros. To Quantum Fund (στρατηγικές macro και arbitrage) κατά τη διάρκεια των 31½ χρόνων ιστορίας του, από την ίδρυσή του το 1969, μέχρι τις 28-4-2000, οπότε και ανακοίνωσε ότι αλλάζει στρατηγική σε ένα χαμηλότερου ρίσκου και χαμηλότερης ανταμοιβής fund, δίνοντας τη δυνατότητα σε όποιον επενδυτή ήθελε να αποχωρήσει (οπότε δεν είναι δίκαιο να συγκρίνουμε αποδόσεις μετά), πρόσφερε μέση ετήσια απόδοση 30%. Στα τριάντα ένα αυτά χρόνια.

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Αυτή είναι μια πολύ εύλογη ερώτηση, στην εύστοχη παρατήρηση πως οι επενδυτές που έχουν γράψει αυτά τα βιβλία ακολουθούν τη φιλοσοφία του value investing.

      Σαφώς οι αποδόσεις σε βάθος χρόνου απεικονίζουν έμπρακτα την εγκυρότητα αυτών των ιδεών. Εφόσον το βιβλίο δεν είναι του τύπου, “δείτε τι έπαθα, μη κάνετε ό,τι έκανα”, οι μεγάλες διαχρονικά αποδόσεις θα έλεγα πως είναι προϋπόθεση, όταν στοχεύουμε να ξεδιαλέξουμε τα καλύτερα βιβλία. Από την άλλη, δε σημαίνει πως όποιος έχει πετύχει καλές αποδόσεις έχει γράψει και ένα καλό βιβλίο, ούτε πως όσο μεγαλύτερες οι αποδόσεις τόσο καλύτερο το βιβλίο.

      Δεν είναι πως απέκλεισα όλους τους άλλους και έψαξα ανάμεσα στους value investors. Καλό είναι να προσπαθούμε να είμαστε αντικειμενικοί, αλλά στο τέλος έχουμε μια άποψη, και θα έλεγα πως έχουμε περισσότερα να προσφέρουμε όταν παρουσιάζουμε αυτά τα οποία πιστεύουμε.

      Υπάρχουν πολλοί λόγοι που πιστεύω σε αυτή τη φιλοσοφία (value investing). Νομίζω πως όμορφες απαντήσεις παίρνουμε όταν πιάνουμε τα πράγματα από την αρχή και τα σκεφτόμαστε σε ένα πιο θεμελιώδες επίπεδο.

      Γιατί ξεκίνησα να επενδύω. Γιατί έβλεπα αυτό το εργοστάσιο η αυτή την αλυσίδα και ήθελα να είμαι ιδιοκτήτης. Να θυσιάσω το περίσσευμα μου, να το αποκτήσω, να το κάνω προέκταση του εαυτού μου και να το “βάλω να δουλεύει για μένα”. Να μη φάω τον καρπό σήμερα, για να φυτέψω τον καρπό για το αύριο, για να απολαμβάνω σκιά και πολλαπλάσια τροφή. Είχα όμως τη δυνατότητα να αγοράσω ένα ολόκληρο εργοστάσιο; Όχι, όταν λοιπόν από παιδί κατάλαβα πως αγοράζοντας μια μετοχή μπορώ να πάρω ένα μικρό κομμάτι αυτού του εργοστασίου, αυτή η ιδέα με συγκλόνισε. Περίμενα να γίνω 18, για να μπορέσω να αγοράσω αυτές τι μετοχές. Αυτή είναι η θεμελιώδης σκέψη. Από εκεί έρχομαι.

      Και ερωτώ. Κάποιος ταλαντούχος που παίζει πολύ καλά στοίχημα, επενδύει; Αν ας πούμε ξεκινήσει με 1000 και μπορεί κάθε 3 χρόνια να διπλασιάζει το κεφάλαιό του. Κατά κάποιο τρόπο μπορούμε να πούμε ναι, γιατί χτίζει κάτι που το διαχειρίζεται επιτυχημένα και το αφήνει να μεγαλώνει και να μεγαλώνει. Κατά ένα άλλο τρόπο, όμως, είναι σαν να επενδύει στον εαυτό του, στη δική του επιχείρηση, έχοντας βρει ένα τρόπο να έχει χρηματικές ροές από αυτό. Κάπου εκεί τοποθετώ και ένα επιτυχημένο trader (ζήτημα αν 1 στους 100 γίνεται πετυχημένος). Επενδύει στη μέθοδο του, επενδύει στο trading, δεν επενδύει στις μετοχές και τις επιχειρήσεις. Τις χρησιμοποιεί. Ετυμολογικά χαριν της συζήτησης δεν έχω πρόβλημα να αποδεχθώ πως “επενδύει”, όμως για να συνεννοούμαστε ξεκαθαρίζω πως στον τίτλο του άρθρου και βίντεο, δεν εννοώ αυτή την ετυμολογική εξήγηση.

      Μετά το ετυμολογικό πάμε στο πρακτικό. Πόσοι μπορούν να πετύχουν κάτι από το trading; Πόσοι μπορούν να κάνουν ότι ο Jim Simsons; Θα πει κανείς, και ποιος μπορεί να κάνει ό,τι και ο Μπάφετ; Και απαντώ λίγοι, μετρημένοι, που έχουν τον κατάλληλο χαρακτήρα. Όμως, πολλοί περισσότεροι μπορούν να επωφεληθούν ώστε να έχουν καλές μακροπρόθεσμες αποδόσεις (δε χρειάζεται να είναι πρωταθλητές με 15-20%), και το κυριότερο με αυτό τον τρόπο θα βοηθηθούν να μην καταστρέψουν το κεφάλαιό τους. Αυτό είναι το πρώτο, έπειτα αν μπορούν να ασκήσουν πρωταθλητισμό κάποιοι από αυτούς, περίφημα!

      Πολλά περισσότερα μπορώ να πω, για το γιατί πιστεύω σε αυτή την φιλοσοφία. Δεν χωράνε σε ένα σχόλιο!

  6. Ο/Η Γιώργος λέει:

    Ενθυμούμενος την παρατήρησή σας ότι στον value investor μια ετήσια απώλεια (ζημιά) κατά 50% σε μια κρίση είναι αποδεκτή, θα αποκτούσε επίσης αξία η ακόλουθη σημείωση:

    Στους δυο προαναφερθέντες, που δεν ήταν επενδυτές αξίας, εκτός των υψηλότατων αποδόσεων, φαίνεται ότι υπήρξε και προστασία κεφαλαίου, στοιχείο ως προς το οποίο υπερτερούν, σε σχέση με τον value investor.

    Στα 30 χρόνια του πρώτου και στα 31 χρόνια του δεύτερου καταγράφτηκε ουσιαστικά μία μόνο αρνητική χρονιά λελογισμένης απώλειας, γεγονός το οποίο μόνο ως τυχαίο δεν μπορεί να εκληφθεί σε τέτοιο βάθος χρόνου.

    Simons (Medallion Fund): 1989: η μόνη αρνητική χρονιά με -4%.
    Soros (The Quantum Fund): 1981: -22,9% (που αποκαταστάθηκε με το παραπάνω με το +56,9% του επόμενου έτους θα έλεγα εγώ) και 1996: -1,5%.

    Κατανοώ ότι είστε value investors. Αλλά δεν σας τράβηξε την προσοχή να διερευνήσετε και να μελετήσετε πως πέτυχαν αυτές τις μυθικές αποδόσεις και χωρίς ζημιογόνες χρήσεις, αυτοί οι επίσης «ξεχωριστοί» άνθρωποι (είτε μας αρέσουν, είτε όχι);

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Δε θα διαφωνήσω πως μπορεί να είναι επίσης ξεχωριστοί άνθρωποι.

      Αυτό που έχω να παρατηρήσω, στη λογική του προηγούμενου μηνύματος, πως χρειάζεται κρίση στην ερμηνεία αυτών αποδόσεων. Για τον Simons που κάνει trading, ίσως περιμένουμε η χρηματιστηριακή αξία του χαρτοφυλακίου του να μην ακολουθεί την πτώση της αγοράς. Και όπως και να έχει δεν είμαι ο πιο κατάλληλος να ερμηνεύσω τις αποδόσεις των Soros και Simons.

      Αυτό όμως που μπορώ να υπενθυμίσω είναι την παραβολή του Mr Market. Αυτός είναι ο σκοπός της. Να καταλάβει κανείς πως η τιμή που βλέπει σε μια οργανωμένη αγορά, δεν συνδέεται με την πραγματική αξία αυτού που κατέχει απαραίτητα.

      Το -50% για κάποιον που πιστεύει βαθιά στη value investing φιλοσοφία, δεν είναι μια κακή χρονιά. Εκτός να για προσωπικούς λόγους είναι αναγκασμένος να ρευστοποιήσει.

      Αν το 17 και το 19 είχα μεγάλες αποδόσεις και το 18 ουδέτερες, δε σημαίνει πως εκείνη τη χρονιά δεν έκανα καλή δουλειά. Χρειάζεται, λοιπόν, κρίση στην ερμηνεία όλων αυτών.

      Αν κάποιος τελικά δεν μπορεί να ενστερνιστεί το μήνυμα της παραβολής, ίσως το value investing, να μην είναι για αυτόν. Μπορεί να είναι καλός επενδυτής εκτός χρηματιστηρίου (ακίνητα, χωράφια), αλλά όχι εντός χρηματιστηρίου γιατί απλά δε μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί από τις τιμές του ταμπλό. Αντί να του κάνουν καλό (ένας πάγκος με κελεπούρια), θα τον καταστρέψουν.

      Ίσως να μπορεί να κάνει κάτι άλλο πολύ περίφημα ή να γίνει ένας νέος Simsons. Αλλά άποψή μου είναι πως αν κινηθεί διαφορετικά στις μετοχές, δύσκολα θα κερδίσει ή διασώσει το κεφάλαιο του.

      Αντικειμενικός, αντικειμενικός, α αλλά την άποψή μου θα την πω! 😉

      Αυτό νιώθω πως έχω να μεταδώσω. Για αυτό επέλεξα αυτά τα 5 βιβλία.

      • Ο/Η Γιώργος λέει:

        Ευχαριστώ για τις απαντήσεις Δημήτρη. Ασφαλώς την προσωπική σου άποψη θέλουμε. Γι΄αυτό και τα παραθέτω, για να αναπτύξεις ελεύθερα αυτά που πιστεύεις. Και σε εκτιμούμε πολύ ως άνθρωπο και ως επενδυτή. Και απολαμβάνουμε να σε διαβάζουμε.

        Πρακτικά οπαδός του value investing είμαι και το έχω γράψει, όχι όμως από ιδεολογία, αλλά γιατί δεν ξέρω να κάνω κάτι διαφορετικό. Αλλά θεωρητικά κρατώ αποστάσεις από όλες τις φιλοσοφίες και δεν απορρίπτω καμία. Και επίσης θέλω να προκαλώ προβληματισμούς, προβάλλοντας την αντίθετη άποψη. Έτσι για να σε ακούω.

        Μίλησες για στοίχημα. Αλλά και ο επενδυτής αξίας, που αγοράζει την Gamestop για παράδειγμα παίζει ένα στοίχημα. Το στοίχημα ότι το προϊόν της εταιρείας δεν θα σβήσει εντελώς στη μορφή που προσφέρεται ή ότι η εταιρεία θα αναπτυχθεί σε άλλα κανάλια πωλήσεων, τομείς ή κλάδους για να μπορέσει να επιβιώσει. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στις τελευταίες αναλύσεις σου, μας αναφέρεις τις πιθανότητες για κάθε εταιρεία σε ποσοστά (πόσο για να χρεοκοπήσει, πόσο για να πάει καλύτερα κ.ο.κ.)

        Επίσης ο καθημερινός Value Investor δεν επενδύει ακριβώς στην πραγματική οικονομία, αλλά εκμεταλλεύεται τις στρεβλώσεις της αγοράς και των τιμών των μετοχών και επιδιώκει να κερδίσει από τις μεταβολές τους. Κι αυτός τις χρησιμοποιεί. Φεύγει για παράδειγμα από τις υποτιμημένες όταν υπερτιμηθούν για να πάει σε άλλες που είναι υποτιμημένες σήμερα. Απλώς είναι πιο αργός στις κινήσεις του και εφαρμόζει κάποιες άλλες αρχές. Επιδιώκει να κερδίσει από την άνοδο της μετοχής στην τιμή την οποία του την αγοράζει κάποιος άλλος και όχι άμεσα από τα κέρδη της εταιρείας που εισπράττονται. Θέλω να πω ότι οι επενδύσεις του, τα κέρδη του, οι επιδιώξεις του δεν παύουν να έχουν χρηματιστηριακό χαρακτήρα. Ούτε αυτός προσθέτει κάτι στην πραγματική οικονομία, ούτε την ωφελεί.

        Αυτός που συμμετέχει αληθινά στη δημιουργία και στην ανάπτυξη είναι ο μέτοχος ο οποίος ξεκινά από την ίδρυση μιας εταιρείας, συμμετέχοντας στο μετοχικό κεφάλαιο και παίρνει μετοχές βάζοντας χρήματα ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ή αυτός που συμμετέχει στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, ώστε τα χρήματα να πάνε στην ίδια την εταιρεία για τις επενδύσεις της ή άλλους εταιρικούς σκοπούς. Αυτός πραγματικά φυτεύει το σπόρο, συμμετέχει στο εργοστάσιο, στην παραγωγή και στην οικονομία άμεσα. Αυτός επενδύει.

        • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

          Γιώργο, είναι πολύ χρήσιμη αυτή η συζήτηση και τόσο απολαυστική, που όπως πάντα με παρασέρνεις να γράφω περισσότερα από όσα προλαβαίνω! Εκτιμώ αυτή την προσφορά σου.

          Ας πούμε, στα ακίνητα, είναι επενδυτής μόνο αν πληρώσει για ένα νεόδμητο ή εξακολουθεί να είναι επενδυτής αν αγοράσει “από δεύτερο” χέρι; Το αντίστοιχο δεν είναι και στις μετοχές; Τι στιγμή που τοποθετώ τα χρηματά μου γίνομαι ιδιοκτήτης αυτής της επιχείρησης, είτε το έκανα σε ΑΜΚ είτε στην δευτερογενή αγορά. Και από τη στιγμή που κατέχω αυτά τα μέσα παραγωγής, παράγω και δίνω τη δυνατότητα σε αυτόν που πούλησε να επενδύσει κάπου αλλού. Ο μέτοχος προσφέρει το κεφάλαιο, η διοίκηση τη διαχείριση. Ο ιδρυτής σε ένα βαθμό και τα δύο, επιπλέον της πρώτης σπίθας και του οράματος.

          Ας πάμε στο παράδειγμα της Gamestop και ας το παραλληλίσουμε με ένα διπλανό χωράφι, που τα δέντρα έχουν αρχίσει και αρρωσταίνουν, οπότε δε ξέρουμε πόσες σοδειές ακόμα θα βγάλουν, αν βγάλουν. Η πρώτη σκέψη είναι, γιατί να αγοράσω άρρωστα δέντρα; Μαθαίνω, όμως, πως ο απελπισμένος ιδιοκτήτης πουλά αντί για €5,000 το στρέμμα που πωλούνται τα υγιή χωράφια, προς μόνο €400. Μια ακόμα σοδειά θα μου δώσει πίσω τα €400, ένω ανοιχτή είναι η πιθανότητα τα δέντρα να αντέξουν 5 χρόνια ακόμα.
          Στοιχημάτισα; Κατά κάποια έννοια ναι, όπως κάνουν όλες οι επιχειρήσεις, όταν τεστάρουν ή δοκιμάζουν ένα νέο προϊόν. Ασχολήθηκα με σπέκουλα και τζόγο; Θα έλεγα πως όχι, γιατί δε στοιχημάτισα για τη χαρά του στοιχήματος (μισώ τα λαχεία και τα τυχερά παιχνίδια!), αλλά πήρα ένα στοίχημα που “αξίζει το στοίχημα”. 99% το βιογραφικό που στέλνεις και το cover letter που κόπιασες να φτιάξεις θα πάει στον κάδο των αχρήστων, αυτό δε σημαίνει πως ό,τι έκανες ήταν “αεριτζιδικο”

          Και συνεχίζω στο ακριβώς επόμενο μήνυμα, σχολιάζοντας την ανακύκλωση υποτιμημένων μετοχών, και αν πλησιάζει περισσότερο προς το trading

        • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

          Όπως και στη ζωή, το “γιατί” πράττεις κάτι, κάνει τη διαφορά. Συχνά, ξεπερνά σε σημαντικότητα την ίδια την ενέργεια.

          Γυρνώντας στο παράδειγμα του χωραφιού, αγόρασα κάτι που πιστεύω πως έχει μεγαλύτερη ενσωματωμένη αξία από αυτό που πλήρωσα. Όμως, τον επόμενο μήνα ο άστατος ψυχολογικά παλαιός ιδιοκτήτης βλέπει πως είχα μια μέτρια σοδειά (π.χ. €200) και μετανιώνει για την απόφασή του. Μου προσφέρει να αγοράσει το χωράφι του πίσω προς €1,500 στο στρέμμα.

          Όταν αγόρασα είπα, “χμ…. μπορεί να μη βγάλω τίποτα, αλλά μπορεί να βγάλω και €2,000 σε βάθος χρόνου”. Το εύρος των σεναρίων μου έλεγε πως αυτό που αγόρασα αξίζει €1,000, για αυτό και έτρεξα να το πάρω στα €400. Τώρα που έρχεται ο παλιός ιδιοκτήτης και μου δίνει 1,500 και στο χέρι, να πω όχι;

          Και πάμε σε ένα δεύτερο παράδειγμα. Αγόρασες ένα σπίτι, να το εκμεταλλευτείς (να το νοικιάσεις, να μείνεις), και το ίδιο σπίτι στη δίπλα γειτονιά προσφέρεται 30% πιο χαμηλά, γιατί κάποιος μεταναστεύει και βιάζεται να το “ξεφορτωθεί”. Πουλάς το δικό σου στο 100% της τιμής, και αγοράζεις το διπλανό στο 70%, και με το περίσευμα αγοράζεις και μια γκαρσονιερίτσα. Επειδή έκανες αυτή τη συναλλαγή, έπαψες να είσαι νοικοκύρης; Έπαψες να χτίζεις κεφάλαιο με συνετό και παραγωγικό τρόπο;

          Και τώρα την επόμενη χρονιά έρχεται ένας ανυπόμονος εκατομυριούχος Κινέζος που θέλει βίζα και σου δίνει 1εκ. Πουλάς ή δε πουλάς; Αν πουλήσεις παύεις να είσαι επενδυτής και νοικοκύρης και βαπτίζεσαι trader;

          O trader, λοιπόν, θα κάνει συχνές συναλλαγές και δε θα έχει στο μυαλό του την αξία, τα ενοίκια και την πραγματική υπόσταση αυτού που αγοράζει και πουλά.

          Η διαφορά σου με αυτόν, δεν είναι πως εσύ κάνεις λίγο πιο αραιά συναλλαγές. Είναι πως δεν αγόρασες για να πουλήσεις. Πούλησες γιατί σου προσφέρθηκε καλύτερο αντάλλαγμα (χρηματικό, είτε σε είδος).

          Συναλλαγή ο ένας, συναλλαγή και ο άλλος. Το γιατί κάνει τη διαφορά.

          Παύει, λοιπόν, το value investing να είναι επένδυση και γίνεται trading, όταν ενέχει συναλλαγές. Συνδυάζοντας τα παραδείγματα των δύο σχολίων, τι προκύπτει;

          Και δυο γρήγορες παρατηρήσεις:
          – Πίστεύω στην εξισορροπητική δύναμη αυτής της φιλοσφίας. Πιστεύω πως προσφέρει πολλά στην αποκατάσταση των στρεβλέσεων.
          – Για όσους ξεκινούν το value investing, δε θα έλεγα πως είναι καλή ιδέα να ασχοληθούν με περιτπώσεις τύπου Gamestop, γιατί αυτό θα τους δυσκολέψει να ενστερνιστούν τη φιλοσοφία. Αφού γίνουν ένα με την ιδέα πως η μετοχή είναι το χωράφι και το ακίνητο, τότε ναι μπορούν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα.

  7. Ο/Η Panos Gitas λέει:

    Εντυπωσιακές οι αποδόσεις του Jim Simons !!
    Σε τόσο μεγάλο βάθος χρόνου δεν μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι ήτανε τυχερός.
    Σίγουρα έκανε κάτι καλά!
    Γιώργο μήπως γνωρίζεις να μας πεις περισσότερα πράγματα;

    Πολύ πιθανόν είναι να υπάρχουν και πιο αποδοτικές “δουλειές” απο το value investing!
    Κατά την γνώμη μου επιτυχία είναι να έχεις καλή απόδοση με μικρό ρίσκο αλλά ταυτόχρονα να σου αρέσει και η διαδικασία. Προσωπικά μου αρέσει το value investing, μόνο στην ιδέα του trading αρρωσταίνω.

    Επομένως μπορεί κάποιος trader να έχει καλύτερη απόδοση απο εμένα αλλά δεν με απασχολεί διότι δεν μου αρέσει η διαδικασία.

    Άρα εκτός απο την απόδοση, εξετάζω και πόσο ευτυχισμένος είμαι απο την “δουλειά” μου σαν διαδικασία. Ίσως για αυτό ο Δημήτρης παρουσιάζει μόνο value investors επειδή είναι αυτό που του αρέσει. Το βρίσκω πολύ χρήσιμο Γιώργο που παρουσίασες και άλλους τρόπους με μεγαλύτερη απόδοση ώστε να καταλάβουμε ότι το value investing δεν είναι η μόνη λύση!

    Ο καθένας όμως θα πρέπει να απαντήσει στον εαυτό του,τι είναι αυτό που αγαπάει! Συνήθως αυτό που αγαπάς, στο τέλος καταφέρνεις να το κάνεις με επιτυχία…

    • Ο/Η Γιώργος λέει:

      Πάνο, το ζητούμενο δεν είναι το θέμα «αγάπης». Άλλο τι σου αρέσει να κάνεις και άλλο πώς να εκμεταλλευτείς καλύτερα τον πλούτο που δημιούργησες, όπως γράφει στην αρχή στο άρθρο του ο Δημήτρης. Αν ο Simon δεχόταν πελάτες (που το έχει κάνει κλειστό πια το fund μόνο για το εαυτό του και τους συνεργάτες του) ή αν υπήρχε το παλιό Quantum του Soros (και όχι το συντηρητικό πλέον Quantum Endowment), σίγουρα μ΄ αυτά τα δοκιμασμένα στο χρόνο μακροχρόνια track records (και την απουσία ετήσιων αρνητικών αποδόσεων, το υπογραμμίζω αυτό) θα πήγαινα εκεί. Θα παρακαλούσα να πάω!

      Ειδικά στις υψηλότατες αυτές αποδόσεις θα περίμενες και βαθύτερες απώλειες σε κάποια έτη. Και εδώ παρατηρείται το αντίθετο. Δεν έχομε σχεδόν καθόλου αρνητικές χρονιές! Η θέση δε ότι «επειδή κάνει trading περιμένουμε να μην ακολουθεί την πτώση της αγοράς» δεν είναι δικαιολογία, αλλά ομολογία υπεροχής του trading στη συγκεκριμένη περίπτωση. Στις ανόδους τότε γιατί δεν υποαποδίδει, αλλά αντίθετα την υπερβαίνει; Το ζητούμενο είναι ποιες είναι οι αρχές του καλού trader, πράγμα το οποίο εκφεύγει των πλαισίων αυτού του blog και των ενδιαφερόντων μας.

      Τα νούμερα που παρέθεσα είναι πάντως ακριβή. Καλά Χριστούγεννα εύχομαι σε όλους σας.

      • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

        Ο Πάνος φαντάζομαι μιλά με αυτό τον τρόπο γιατί είναι σοβαρά αφιερωμένος σε αυτό.

        Λίγοι θα φτάσουν εκεί που είναι ο Πάνος. Κάποιοι μπορεί να ενθουσιαστούν από την ιδέα και να θέλουν να μάθουν πολλά, και άλλοι θα θέλουν να μάθουν τα βασικά γιατί απλά ενδιαφέρονται να φροντίσουν τον πλούτο που δημιούργησαν.

        Και ειδικά για αυτή τη κατηγορία, θα επαναλάβω πως η προστασία είναι το σημαντικότερο. Και η μεγαλύτερη προστασία έρχεται από το να έχεις ιδέα αυτού που κάνεις.

        Παρατηρόντας όσους έχουν χάσει χρήματα κατά καιρούς είναι γιατί πήγαν ένα βήμα παραπέρα από αυτό που μπορούσαν. Μπορούσαν να αντιληφθούν το χωράφι και το ακίνητο, μα όχι τις μετοχές. Όμως επέλεξαν όχι μόνο να τις αγοράσουν (σαν επένδυση), όχι μόνο να κάνουν συναλλαγές τύπου “άρρωστων χωραφιών” και Gamestop, αλλά να κάνουν συναλλαγές και trading, χωρίς να έχουν απολύτως καμιά γνώση.

        Προχώρησαν πολλά περισσότερα βήματα από αυτά που μπορούσαν, χωρίς να προσπαθήσουν να μάθουν.

        Για να μπορώ να πω περισσότερα για το Simons, θα πρέπει να μάθω και να μπορώ να καταλάβω τι κάνει. Πιθανά να είναι απίστευτα ταλαντούχος, αλλά αν είναι από εκείνους τους τυχερούς coin-flipper masters στο Superinvestors of G-D), ή…. ή…. ; Δεν ξέρω. ( https://www8.gsb.columbia.edu/sites/valueinvesting/files/files/Buffett1984.pdf )

        Προσωπικά ως επενδυτής, αυτό που φοβάμαι από τον εαυτό μου είναι να προχωρήσω σε όσα δε μπορώ να φτάσω. Αυτό είναι το μεγαλύτερο ρίσκο για το κεφάλαιό μου. Το υπενθυμίζω σε εμένα και σε εσάς. Παλέψτε για ό,τι καλύτερο μπορείτε, αλλά κάπου βάλτε και τα όρια.

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Ένας ακόμα από τους βασικούς λόγους που επιλέγω αυτή τη φιλοσοφία είναι η αναγνώριση του πόσο σημαντική είναι η “αγάπη για αυτό που κάνεις”. Φυσικά πρέπει να είναι κάτι χρήσιμο και καλό στη ζωή σου.

  8. Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

    Καλά Χριστούγεννα σε όλους!!!

  9. Ο/Η Γιώργος λέει:

    Ανεξάντλητος ο Χριστουγεννιάτικος Δημήτρης. Γι’ αυτό και σε αυτά τα ωραία που λες δεν αγγίζω, δεν σχολιάζω τίποτα. Έχω όμως δύο δυσκολίες.

    Σε έναν ταχύτατα μεταβαλλόμενο κόσμο σαν τον δικό μας (πάντα ήταν μεταβαλλόμενος, αλλά νομίζω ότι το έχει παρακάνει στο ρυθμό), πως μπορείς να ενστερνιστείς την ιδέα πως η μετοχή είναι το χωράφι και το ακίνητο; Ώστε να βάλλεις ως αυτοσκοπό την απόκτηση και τη διατήρησή της μετοχής για πάντα; Αξίες ανατρέπονται ή μηδενίζονται και άλλες δημιουργούνται. Κλάδοι και προϊόντα καταρρέουν και νέοι κλάδοι αναδύονται.

    Αλλά ας πάμε και στα παλιά. Μετά τη γερμανική κατοχή τα χωράφια στην Ελλάδα παρέμειναν χωράφια. Μετοχές δεν νομίζω να απέμειναν.

    Στη σύγχρονη εποχή, σκέφτομαι ακόμα κάποιους από τους πατεράδες μας, που ουδέποτε ασχολήθηκαν με μετοχές και χρηματιστήριο, αλλά τις μετοχές Εθνικής Τράπεζας για παράδειγμα τις αντιμετώπισαν ως χωράφι και τις απέκτησαν ως ένα πρόσθετο περιουσιακό στοιχείο. Για να τις έχουν για πάντα. Ή κάποιοι πιο ψαγμένοι αυτές της πολυμετοχικής Τράπεζας Εργασίας του αείμνηστου Καψάσκη. Και δεν σημαίνει ότι την εποχή που τις αγόρασαν δεν ήταν καλές ή δεν είχαν αξία. Είχαν μια προηγούμενη καλή πορεία ανάπτυξης και καλό ιστορικό. Κάποτε ήταν από τα καλύτερα πράγματα που είχε η Ελλάδα. Κάποιοι μάλιστα έτυχε να τις αγοράσουν σε περιόδους που για τα δεδομένα της εποχής ήταν υποτιμημένες. Σήμερα όλοι αυτοί έχουν μηδενίσει.

    Συλλογίζομαι επίσης ότι η τύχη του value investor εξαρτάται από την ιστορική περίοδο που αυτός δρα και από τη γεωγραφική ζώνη – χώρα. Μπορεί να είναι κάκιστη, ακόμα κι αν αυτός είναι άριστος. Για παράδειγμα τι θα μπορoύσε να πετύχει ο Ιάπωνας value investor στη χώρα του στην 25ετία 1989-2012; Θα πρέπει να ήταν μάγος. Ειδικά αν ξεκίνησε το 1989…. Τι μπορεί να πετύχει ο value investor σε μια διαρκώς πτωτική αγορά ή σε μια αγορά με διαρκή ύφεση; Τι θα συνέβαινε ακόμα και στον συμπαθή Πάνο και στους λίγους, τους εξαιρετικούς, που ίσως μπορεί να τον φτάσουν, όπως λέτε, αν παρέμενε φορτωμένος με τις ποιοτικότερες μετοχές λίγο πριν το 1929 στο καλύτερο χρηματιστήριο του κόσμου, την Αμερική; Τι τύχη θα είχε ο value investor ακόμα κι αν φόρτωνε στις φαινόμενες ως χαμηλές τιμές κατάρρευσης αμέσως μετά από το χρηματιστηριακό κραχ, του Οκτωβρίου του 1929 βλέποντάς τις ως ευκαιρίες; Θα πρόφταινε, ιδιαίτερα αν ήταν κάποιας ηλικίας, να ζήσει για να ξαναδεί την ανάκαμψη των κεφαλαίων του έστω κι έτσι;

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Το εργοστάσιο, δεν έχει ως επιχειρηματική οντότητα τη σταθερότητα του χωραφιού. Αλλά ένα εργοστάσιο εκτός χρηματιστηρίου και το ίδιο εργοστάσιο εντός χρηματιστηρίου, δεν είναι τόσο διαφορετικά όσο τα φαινόμενα μας παρασύρουν να βλέπουμε. Ένα πλεονέκτημα της μετοχικής ιδέας είναι πως μοιράζομαι σε διαφορετικά εργοστάσια, αλυσίδες, ορυχεία, ξενοδοχεία, εταιρείες ακινήτων κτλ. κτλ. για να αντιμετωπίσω τον αυξημένη αβεβαιότητα αυτών των δραστηριοτήτων

      Ειδικά για την Ελλάδα, δεν έχω στοιχεία για τι συνέβη στις εισηγμένες με την κατοχή. Αλλά και τα λεφτά χαρτοπόλεμος έγιναν, πολλά σπίτια καταστράφηκαν ή κάηκαν, και πολλά χωράφια πουλήθηκαν για ένα ντενεκέ λάδι.

      Σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο που κρύβει εκπλήξεις, και δεν αποκλείει καταστροφές και πολέμους που απευχόμαστε, λύση δεν είναι να κρυφτούμε. Θα βάλω λουκέτο στην επιχείρησή μου επειδή μπορεί να έρθει πόλεμος; Φυσικά, πρέπει να τα έχουμε όλα αυτά υπόψιν, αλλά δε θα σταματήσουμε να ζούμε, να δημιουργούμε, να εργαζόμαστε, να ερευνούμε, και να επενδύουμε στο μέλλον, με χρηματική ή άλλη έννοια, επειδή μια μέρα θα έρθει και η καταστροφή.

      Σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο που κρύβει εκπλήξεις, ο Howard Marks, και άλλοι θα μας μάθουν πως πρέπει να χαμηλώσουμε την ταχύτητά μας. Την αξία του δεύτερου επιπέδου σκέψης. Το πρώτο επίπεδο σκέψης: όλα κινούνται γρήγορα, και αλλάζουν γρήγορα, άρα πρέπει και εγώ να αυξήσω την ταχύτητά μου. Αντιθετικότητα κ Δεύτερο επίπεδο σκέψης: Ναι όλα κινούνται γρήγορα, και όλοι επιτυγχύνουν για να προσαρμοστούν, αλλά αν αυτοί που κινούνται αργά σπανίζουν μπορεί να γίνονται πιο πολύτιμοι.

      Με τη κατάλληλη φιλοσοφία που δεν επικεντρώνεται στις τιμές, και ξεκινάει από τα θεμέλια, πολύ διαφορετικά θα ερμηνευτούν επενδυτικά αυτές οι περίοδοι. Ο value investor, γνωρίζοντας πως χαμηλές τιμές κάνουν τις ευκαιρίες και πως ψηλές τιμές είναι επικίνδυνες, θα είχε φερθεί πολύ πιο σοφά από την υπόλοιπη αγορά σε αυτά τα γεγονότα. Θα ήταν πολύ επιφυλακτικός το 29′ και δε θα ερμήνευε φαινομενικά το τι είναι χαμηλή τιμή (βασιζόμενος στην προηγούμενη τιμή). Δε θα ήταν σε έκσταση που το χαρτοφυλάκιό του έχει δήθεν υψηλή αξία το 29 και δε θα ήταν σε κατάπτωση που το χαρτοφυλάκιο του είχε δήθεν χαμηλή αξία λίγα χρόνια μετά. Μάλιστα, ο Graham ήταν πολύ συντηρητικότερος από τους σύγχρονους value investors. Στο βιβλίο του, αυτές οι περίοδοι όχι μόνο αγνοούνται, αλλά είναι αυτές που σε μεγάλο βαθμό έχουν διαμορφώσει τις ιδέες που παρουσιάζονται.

      π.χ. οι μεταγενέστεροι τείνουν να είναι οπαδοί της μεγάλης έκθεσης σε μετοχές, παρά τις κρίσεις, γιατί δεν έζησαν το 29 και τον Παγκόσμιο πόλεμο. Σου λέει και να έρθει μια κρίση όσο πιο κοντά είσαι στο 100% σε έκθεση, τόσο καλύτερα θα αποδώσεις.
      O Graham, λέει 50-50 για να σωθείς και να εκμεταλλευτείς μια κρίση. Για αυτό μεταγενέστεροι κρίνουν πως παρά ήταν “φοβισμένος” στις απόψεις του, γιατί έζησε τρομακτικά γεγονότα.

      Διαβάζοντας κανείς κάποια από τα 5 αυτά βιβλία, θα μάθει για όλα αυτά. Πως δε μπορεί να προβλέψει, αλλά μπορεί να έχει μια άποψη τον κινδύνου που αναλαμβάνει.

      Τα inxex funds σε βάθος χρόνου είναι μια καλή επιλογή, αφού δεν έχουν όλοι τη δυνατότητα, το χρόνο, την όρεξη και τη θέληση να γίνουν επενδυτές αξίας. Όμως από τους επενδυτές αξίας μπορούν να μάθουν, να μη τα κρίνουν με βάση τις προηγούμενες τους αποδόσεις, και να έχουν μια πιο ολοκληρωμένη εντύπωση του τι είναι. Τα index funds είναι θεωρητικά μια καλή επιλογή, αλλά ο κόσμος δεν καταφέρνει να ακολουθήσει τις αποδόσεις του. Ο Greenblatt εξηγεί γιατί. Θα του πει για τα index funds, και μετά θα του εξηγήσει…..”ναι μεν αλλά”

      Επιπλέον, το CAPM και το efficient market hypothesis, θα το ακούσουν από όλους του ακαδημαϊκούς. Η χρηματιστηριακή βιομηχανία σε κάποιο βαθμό θα πουλήσει την ιδέα του να κάνουν συνεχώς κάτι, γιατί έτσι εισπράττει και δικαιολογεί το ρόλο της. Αυτοί οι λίγοι ξεχωριστοί επενδυτές, πιστεύω θα τους βοηθήσουν να σκεφτούν κάτι διαφορετικά, ακόμα και αν δεν ασπαστούν πλήρως τις ιδέες τους.

      To “Big Secret”, είναι το τρίτο του βιβλίο, αποδεχόμενος πως μάλλον τα δύο πρώτα αν και μπορούν να είναι χρυσορυχείο για τους λίγους που μπορούν, δεν είναι το ίδιο χρήσιμα για τη μάζα. Το τελευταίο βιβλίο του δεν το έγραψε, όπως το “Little Book”, για να πετύχεις 20% απόδοση. Κατάλαβε πως οι άνθρωποι δεν μπορούν να το ακολουθήσουν, ακόμα και όταν τους λέει το πως.

      • Ο/Η Γιώργος λέει:

        «οι μεταγενέστεροι τείνουν να είναι οπαδοί της μεγάλης έκθεσης σε μετοχές, παρά τις κρίσεις, γιατί δεν έζησαν το 29 και τον Παγκόσμιο πόλεμο. Σου λέει και να έρθει μια κρίση όσο πιο κοντά είσαι στο 100% σε έκθεση, τόσο καλύτερα θα αποδώσεις.»

        Κάπου διάβασα ότι ο Buffett έχει σήμερα το 60% του χαρτοφυλακίου του σε μετρητά. Εσείς που τον παρακολουθείτε στενά είναι αλήθεια;

        • Ο/Η Panos Gitas λέει:

          Ο Buffett έχει 128 δισεκατομμύρια σε μετρητά. Η κεφαλαιοποίηση της Berkshire Hathaway είναι 554 δισεκατομμύρια. Περίπου 20-25% σε μετρητά. Αλλά και πάλι Γιώργο το ποσοστό λέει την μισή αλήθεια. Παίρνω σαν παράδειγμα τον εαυτό μου.

          Τέλος του 2018 είχα μεγαλύτερη έκθεση σε μετρητά απο ότι έχω τώρα. Πέρσι είχα περίπου 35%. Σήμερα έχω 20%.

          Όμως το χαρτοφυλάκιο μου πλέον το νιώθω πιο σταθερό (συντηρητικό) σε σχέση με το χαρτοφυλάκιο του 2018.

          Πλέον έχω μεγάλη έκθεση στην ιντερκο ενώ το τέλος του 2018 είχα λιγότερες μετοχές. Έκανα την εξής σκέψη:

          Υποθέτω οτι έρχεται κραχ: Πόσο πολύ μπορεί να πιεστεί η ιντερκό σαν τιμή; Πιστεύω όχι πάρα πολύ γιατί το μέρισμα θα την διατηρήσει σχετικά υψηλά. Οπότε είμαι αγορασμένος λίγο κάτω απο τα 6 ευρώ. Σε ένα ενδεχόμενο κράχ να πάει μέχρι 5 με 5,5 ευρώ παρακάτω το βλέπω σχετικά δύσκολο. Οπότε πουλάω με μικρή ζημιά ή και καθόλου αν υπολογίσεις και τα μερίσματα και αγοράζω τις άλλες μετοχές που θα έχουνε υποχωρήσει πολύ περισσότερο. Αν δεν έρθει κράχ απολαμβάνω κάθε χρόνο τα μερίσματα και ίσως την άνοδο της μετοχής.

          Επομένως μπορεί να έχω λιγότερο ποσοστό σε μετρητά αλλά έχω τέτοιες μετοχές που νιώθω ότι και κράχ να έρθει θα μπορώ να το εκμεταλλευτώ. Επίσης υπολογίζω ότι συνολικά θα έχω περισσότερο κέρδος όποιο σενάριο και να προκύψει. Μπορεί φυσικά να κάνω και λάθος…

          Ο Μπάφετ είναι ιδιαίτερη περίπτωση πλέον γιατί διαχειρίζεται τεράστια ποσά. Οπότε δεν είναι τόσο ευέλικτος να κάνει τέτοια πράγματα. Προφανώς κρατάει την ρευστότητα του γιατί δεν βρίσκει κάποια ευκαιρία στην οποία μπορεί να τοποθετηθεί.

          • Ο/Η Thanasis λέει:

            Δεν θα έλεγα ότι η ιντερκο είναι μια μετοχή value investing κατά graham η buffet. Κατά τ αλλά συμφωνώ με ότι γράφεις

          • Ο/Η Γιώργος λέει:

            Πάνο, ευχαριστώ για την πληροφορία. Δεν πρόφτασα και δεν προφταίνω να το κοιτάξω. Αλλά για να δεις πως ακόμα και γνωστοί δημοσιογράφοι παραπλανούν το κοινό, το διάβασα τυχαία στον Στούπα, όπου γράφει για τον Ray Dalio και τον Warren Buffett. Και λέει για την Berkshire Hathaway ότι έχει το 60% του κεφαλαίου σε ρευστό. https://www.capital.gr/o-kostas-stoupas-grafei/3398840/giati-xorkizoun-to-epomeno-krax

            Όσον αφορά την ΑΕΕΑΠ θα πρότεινα ως άσκηση γι΄αυτό που λες, αν ήθελες, να εξετάσεις τι πτώση είχαν οι τότε υπάρχουσες ΑΕΑΑΠ, Eurobank Properties (μετά Grivalia) και Πειραιώς ΑΕΕΑΠ (σήμερα ΤΡΑΣΤΟΡ) στη διεθνή κρίση το 2008. Πόσο έπεσαν σε σχέση με τις άλλες μετοχές τη μέρα του κραχ της 24/10/2008 (ενδοσυνεδριακό δείκτη μείον 15%). Πόσο έπεσαν στο νέο χαμηλό (Μάρτιο 2009). Και πόσο σωρευτικά στην κρίση τότε. Δεν σου λέω για την ελληνική κρίση που ακολούθησε, γιατί εκεί κάποια στιγμή εξαϋλώθηκαν. Και νομίζω είχαν ελαχιστότατο δανεισμό και αρκετά μετρητά (αν δεν με απατά η μνήμη), καμιά σχέση με τις ΑΕΕΑΠ σήμερα. Επίσης πως πήγαν τα REITS στο εξωτερικό (Αμερική – Ευρώπη) την ίδια περίοδο της διεθνούς χρηματιστηριακής κρίσης σε σχέση με τις άλλες μετοχές. Στην πτώση, γιατί μετά όλα αποκαταστάθηκαν σύντομα.

            Δεν ξέρω το αποτέλεσμα. Θα ήταν απλώς χρήσιμο. Εσύ που έχεις πιο αυτοματοποιημένη πληροφόρηση και προγράμματα. Και που έχεις αναλάβει και προσωπικά την υπόθεση ΙΝΤΕΡΚΟ. Μια σκέψη είναι μόνο. Για κάποιον που θα είχε όρεξη.

          • Ο/Η Panos Gitas λέει:

            Καλή χρονιά σε όλους!
            Γενικά έχω παρατηρήσει ότι οι εταιρίες που κρατάνε σταθερό το μέρισμα εν μέσω κρίσης δεν έχουνε τόσο μεγάλες χρηματιστηριακές απώλειες. Ωραία ιδέα μου έδωσες θα το κοιτάξω…

            Γράφεις ότι έχω πιο αυτοποιημένη πληροφόρηση και προγράμματα. Νομίζω δεν έχω τίποτα απο τα παραπάνω. Τα εργαλεία μου είναι ένας απλός υπολογιστής,κομπιουτερακι,στυλό,τετράδιο και πολύ σκέψη!

            Για τις επιλογες του 2020 δεν ξέρω πότε θα τις τελειώσω. Οι περισσότερες είναι εκτός ΧΑ.

  10. Ο/Η Γιώργος λέει:

    Πολλά ευχαριστώ Δημήτρη, γι΄αυτό το ιστορικό άρθρο του 1984 σε pdf, του οποίου το link μας έδωσες. Μόλις το άνοιξα.

  11. Ο/Η Γιάννης Κολιός λέει:

    Καλησπέρα σας και χρόνια πολλά!
    Παρακολουθώ με θαυμασμό τη συζήτησή σας. Δημήτρη, είσαι εξαιρετικός στα βίντεό σου. Έχω ήδη αρχίσει και ψάχνω τα βιβλία πλην του Intelligent investor που το έχω. Υπάρχει βέβαια μια δυσκολία στην εύρεση τους, θέλει λίγο παίδεμα με ebay, Amazon κτλ. Πρώτα ψάχνω για αυτό του Peter Lynch και στη συνέχεια το The education of a value investor, το οποίο θεωρώ ότι έχει κι έναν τόνο από motivational speech. Όσον αφορά αυτό του Howard Marks έχω διαβάσει κάποιες κριτικές που λένε ότι ανακυκλώνει λίγο την ίδια ιδέα. Ωστόσο έχω δει πολλά βίντεό του και έχει έναν εκπληκτικό τρόπο σκέψης.
    Συνέχισε έτσι, να μας μαθαίνεις να ψαρεύουμε!

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Χρόνια Πολλά Γιάννη! Σε ευχαριστούμε για τα καλά λόγια.

      Εχεις διαβάσει αυτές τι κριτικές για το πρώτο του βιβλίο, ή για το “mastering the market cycle”. Γιατί στο “The most important thing”, δεν ένιωσα τίποτα τέτοιο. Στο “mastering the market cycle” είναι αλήθεια, παίρνει μόνο ένα θέμα από αυτά που αναλύονται στο “The most important thing” και φέρνει παραδείγματα και ξανά παραδείγματα, παρουσιάζοντας την ίδια ιδέα.

      Καμιά φορά και αυτό χρήσιμο είναι για να εμπεδώσεις κάτι, αλλά ειδικά για μη value investors, αν το διαβάσουν θα νιώσουν σαν να τους έβαλε τιμωρία η δασκάλα, γράψε 100 φορές “δε θα ξανά πειράξω την Αννούλα”…

      • Ο/Η Γιάννης Κολιός λέει:

        Δημήτρη, έχεις δίκαιο είναι για το “mastering the market cycle”. Οπότε μπαίνει κι αυτό στο καλάθι ανεπιφύλακτα. Μας έβαλες πολλή δουλειά…αλλά εκεί κρύβεται όλη η ουσία. Να εκπαιδεύσουμε την κρίση μας σε θέματα value investing.

  12. Ο/Η Γιώργος λέει:

    Δεν επιθυμώ να κάνω κατάχρηση της φιλοξενίας του blog. Θα ήθελα να δούμε μια άλλη διάσταση, γιατί το θεωρώ σημαντικό και είναι και η τελευταία αναφορά μου κάτω από αυτό το άρθρο:

    Αναρωτιέμαι: Αν οι επιτυχημένοι αυτοί επενδυτές που γράφετε (ή οποιοιδήποτε άλλοι πετυχημένοι) δρούσαν στο σημερινό περιβάλλον, θα μπορούσαν να επιτύχουν τις ίδιες αποδόσεις που πέτυχαν στην ιστορία τους;

    Όλες οι μέθοδοι και οι επενδυτικές φιλοσοφίες κρίνονται από τις αποδόσεις στην πράξη. Η καλύτερη λοιπόν δοκιμή και αξιολόγηση θα ήταν αν θα μπορούσαμε (με όλο το σεβασμό) να αναστήσουμε τον Graham ή να ενεργοποιήσουμε όλους αυτούς τους σοφούς που αναφέρατε με ένα μαγικό τρόπο και να επιχειρήσουν επενδύσεις και διαχείριση σήμερα, στη εποχή του σκληρού επενδυτικού – χρηματιστηριακού ανταγωνισμού, της διάχυσης της πληροφορίας που είναι κτήμα όλων, των computer και των προγραμμάτων.

    Καθένας θα ευχόταν κάποιοι από τους επενδυτές θρύλους στους οποίους αναφερθήκατε να ήταν ενεργοί διαχειριστές κεφαλαίων τρίτων μέχρι σήμερα και να μπορούσε να τους εμπιστευθεί τα κεφάλαιά του. Τι το καλύτερο! Ούτε διάβασμα των επενδυτικών τους βιβλίων, ούτε διάβασμα εκατοντάδων εταιρειών και ανάλυση τους, ούτε προσπάθεια να τους μιμηθούμε (σίγουρα ανεπιτυχώς και πάντως όχι ισόβαθμα). Απευθείας ανάθεση στους ίδιους τους συγγραφείς και πατέρες του Χρήματος. Μακάρι να υπήρχαν….

    Και όμως… εντοπίζω κάποιον από το άρθρο που υφίσταται και δέχεται πελάτες σήμερα. Ας δούμε λοιπόν πως τα καταφέρνει και μάλιστα στην εποχή μας. Σε μια ανοδική για μια δεκαετία αγορά, θα έπρεπε να είχε κάνει θαύματα.

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Δεν τίθεται θέμα κατάχρησης, εφόσον ο διάλογος είναι καλοπροαίρετος και εποικοδομητικός.

      Από εκεί και πέρα καλό είναι να μην επαναλαμβανόμαστε, που νομίζω η κουβέντα μας μέχρι στιγμής ακολουθεί μια όμορφη πορεία και δε μένει στάσιμη. Επειτα, ειδικά όσο τα σχόλια γίνονται περισσότερα (που έχεις βάλει το χέρι σου έντονα σε αυτό και σε ευχαριστώ), να μη ξεφεύγουμε από το κυρίως θέμα που είναι τα “5 καλύτερα επενδυτικά βιβλία”.

      Το ερώτημα ήταν αρχικά γιατί μόνο value investors, γιατί αυτή η φιλοσοφία;
      Μια σημαντική προέκταση είναι, έχουν όντως καταφέρει τις καλύτερες αποδόσεις;
      Στα παραπάνω σχόλια νομίζω οι αναγνώστες θα βρουν το λόγο και τον αντίλογο.

      Με βάση τα παρακάτω σχόλια φαίνεται πως ο Greenblatt δε σε πείθει, ή θεωρείς ό,τι μάλλον έχει ξεπεραστεί. Ωραία υπάρχουν άλλα 4 βιβλία, που έχουν διαφορετικό χαρακτήρα και φωτίζουν διάφορες πτυχές, μα μοιράζονται την ίδια φιλοσοφία: Οι μετοχές είναι μερίδια επιχειρήσεων και εγώ ο ιδιοκτήτης, άλλο η τιμή και άλλο η αξία, το ρίσκο δεν είναι η διακύμανση, αυτό που βλέπεις στην αγορά είναι οφθαλμαπάτη, προσπάθησε να δεις τι συμβαίνει πίσω από αυτό.

      Για μένα δεν είναι το ζητούμενο να υπερασπιστώ τον Greenblatt, και δε θα ήθελα η κουβέντα να μονοπωληθεί από το “Είναι, δεν ειναι “. Η άποψή σου είναι καταγεγραμμένη και σεβαστή. Αυτό όμως που γενικά θα ήθελα να αφιερώσω μερικές γραμμές για να σχολιάσω είναι το μεγάλο ζήτημα του πως κρίνονται οι managers και τα funds, και τι τρομακτικές συνέπειες έχει αυτό στις αποδόσεις των επενδυτών, αλλά και συστημικές προεκτάσεις αφού είναι ένας από τους βασικούς λόγους που δημιουργούνται στρεβλώσεις.

      Είναι ακριβώς το σημείο που ο Greenblatt λέει, πως οι επενδυτές των καλύτερων funds πετυχαίνουν κακές αποδόσεις, γιατί μπαίνουν όταν αυτά έχουν αποδείξει τις αποδόσεις τους, και βγαίνουν όταν αυτά υστερούν.

      Το υποστηρίζουν και οι 5 συγγραφείς, και ίσως αυτός που το αναλύει πιο δεξοδικά και επιμένει σε αυτό είναι πρωτίστως ο Howard Marks.

      Συνεχίζω, λοιπόν, με αφορμή τον Greenblatt, να πω δυο λόγια περισσότερα πάνω σε αυτό σττα επόμενα σχόλια…

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Σίγουρα θα είχε πολύ ενδιαφέρον να ζούσε σήμερα ο Graham, και να τον ακούγαμε τι θα είχε να πει για όλα αυτά.
      Βέβαια νομίζω πως οι θρύλοι, αναγνωρίζονται ως τέτοιοι στο τέλος της ζωής τους ή μετά θάνατον. Τον Graham τον ανέδειξε η φήμη των μαθητών του. Μπορεί ο Greenblatt ή ο Klarman ή ο Pabrai, ή κάποιος άγνωστος μέχρι σήμερα, να αποκτήσει αυτό το status μια μέρα, και να λογίζεται ως κλασσικός.

  13. Ο/Η Γιώργος λέει:

    JOEL GREENBLATT
    Ο πρώτος – πρώτος συγγραφέας στο άρθρο σας, με τα δύο πρώτα προτεινόμενα βιβλία. Έχει καταγράψει στο παρελθόν CAGR 40% επί 21 έτη στην Gotham Capital, από το 1985 έως το 2006. Έτσι έγινε γνωστός. Η Gotham υπάρχει μέχρι σήμερα και προσφέρει ποικιλία από mutual funds, τα Gotham funds, τα περισσότερα με ελάχιστο όριο εισόδου τα 250,000 δολάρια αν πρόσεξα καλά. Μάλιστα αν μπεις στην ιστοσελίδα τους (www.gothamfunds.com) θα διαβάσεις:
    «Managed by hedge fund managers Joel Greenblatt and Robert Goldstein».

    Δηλ. ο φοβερός Greenblatt, 62 ετών σήμερα, είναι ενεργός και έχει και τη συνολική ευθύνη και εποπτεία και έχει δώσει και συνεντεύξεις αναφερόμενος σ΄ αυτά τα αμοιβαία κεφάλαια. Λοιπόν τα περισσότερα (υπάρχουν συνολικά 24) που το καθένα φέρει ξεχωριστά επίσης ως fund manager τον ίδιο ονομαστικά, δεν διακρίνονται για κάτι ξεχωριστό στη απόδοσή τους. Μέτριες έως χαμηλές αποδόσεις και ασφαλώς πτωτικές χρονιές. Στο βιογραφικό δε του fund manager αναφέρονται και τα δύο βιβλία που προτείνατε, με πολλά άλλα δικά του επίσης.

    Όταν γράφει στο βιβλίο του για τους διαχειριστές ΑΚ που δεν μπορούν να υπεραποδώσουν της αγοράς και πόσο δύσκολο είναι να ξεχωρίσετε τους «καλούς», υποθέτω ότι κατατάσσει τον εαυτό του στην τελευταία κατηγορία. Αλλιώς δεν θα υπήρχε λόγος να τα ιδρύσει. Θα ήταν σαν να κοροϊδεύει τον εαυτό του. Και όμως έχει πέσει στην ίδια παγίδα αποτυχίας.

    Επειδή τα πιο πολλά είναι δυστυχώς προσφάτως ιδρυθέντα, επιλέγω αυτά με το μεγαλύτερο χρόνο ζωής.

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Στο πιο κάτω σχόλιο, θα απαντήσω πιο συγκεκριμένα. Αλλά εδώ ας ξεκινήσω την προεργασία με μια ιστορία.

      Ψάχνουν ο Δημήτρης, ο Γιώργος, Ο Γιάννης ο Πάνος, που θα βάλουν τα λεφτά τους. Μπαίνουν στο site της Gotham, όπως σε άλλες εταιρείες διαχείρισης, κοιτάνε και τα index funds. “Χμμμ για να δούμε ποιός έκανε καλή δουλειά τα τελευταία 5-10 χρόνια;”

      Κάποιοι έχουν αποδόσεις 15%, άλλοι 5%, τα index funds 10%.

      “- Μα καλά, αυτός ο superinvestor υποαπέδωσε, γιατί τον έχουν κάνει εικόνισμα;”
      “-Μάλιστα είχε αρνητικές αποδόσεις για 2 συναπτά έτη”!
      “-Για δες αυτόν! τον momentum, ή τον άλλο τον “invest in top performing stocks fund”, 15% για 10 συναπτά έτη!!!!”

      Όπως σκέφτεται ο Δημήτρης, ο Γιώργος, Ο Γιάννης, ο Πάνος, σκέφτεται και κάθε άλλος Δημήτρης, Γιώργος, Γιάννης και Πάνος. Όλοι αυτοί τραβάνε τα χρήματά τους από τον superinvestor (Α) που υποαπόδωσε και πάνε στους (Β) “momentum” & “top performing stocks fund”. Αυτό σημαίνει πως ο πρώτος έχει εκροές και πουλάει αφού συρρικνώνεται, οι άλλοι αγοράζουν μαζικά από την αγορά αφού τα κεφάλαιά τους υπό διαχείριση μεγαλώνουν. Αυτό, συνεπακόλουθα σημαίνει πως οι μετοχές που διαλέγει ο πρώτος πιέζονται από τις πωλήσεις, ενώ οι μετοχές που αγοράζουν οι δεύτεροι ευνοούνται, μιας και περισσότερα κεφάλαια συνωστιζονται στα funds που τις επιλέγουν.

      Αφού οι μετοχές των (Α) πιέζονται, αυτό δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερη υστέρηση και υποαπόδωση στον Superinvestor, και μεγαλύτερη υπεραπόδοση στους (B). Όλο αυτό αρχίζει και λειτουργεί σαν αλυσιδωτή αντίδραση. Μια αλυσιδωτή αντίδραση που τρέφεται από τις εισροές και τις εκροές, και το τι αποτυπώνει το ταμπλό, αλλά και από το ποιού η άποψη έχει βαρύτητα.

      Αν το Α υποαποδίδει, το βίντεο “Τα 5 καλύτερα βιβλία” του blog, μοιάζει με κακόγουστο αστείο και χάνει κάθε κύρος, και το “Δες πως χιλιαπλασίασα τα λεφτά μου με το Bitcoin” προσκυνάται.

      Η εμπιστοσύνη χάνεται στο (A) και ο ενθουσιασμός γεννάται στο (B). Το Β μετατρέπεται σε μιας μορφής φούσκα, μέχρι του σημείου που δεν αντέχει αυτή την υπερβολή και σκάει! Όσο πιο μεγάλη η υπερβολή τόσο μεγαλύτερο το σκάσιμο. Αντίθετα, στο Α η δύναμη της αξίας, μεγαλώνει όσο η έκπτωση μεγαλώνει, και κάποια στιγμή υπερνικά τον πανικό. Το φαινόμενα αυτά άλλοτε είναι έντονα και μπορεί να περάσουν την 5-ετια, και άλλοτε είναι ήπια και πιο βραχύβια.

      Αυτού του τύπου οι κύκλοι συμβαίνουν στα funds, στους managers, στις στρατηγικές, στους τύπους των μετοχών. Ενα καλό case study είναι αυτό το άρθρο-απάντηση σε αναγνώστη γραμμένο πριν το ξέσπασμα της μικρή κεφαλαιοποίησης στο ελληνικο χρηματιστήριο, τι στιγμή που είχε σπάσει τα νεύρα και στους πιο υπομονετικούς.

      https://www.investorblog.gr/%CF%85%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BC%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CF%87%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82-%CE%B5%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BC%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1/
      Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα:
      “Η αγορά είναι μια σαγηνεύτρα που έχει την ικανότητα να σε παρασέρνει. Τώρα που οι αποτιμήσεις στα μεγάλα διαφέρουν κατά πολύ από ό,τι στα μικρά, σε ωθεί να σκεφτείς: “Άδικος ο κόπος να επενδύω στα μικρά, δες πως έτρεξαν τα μεγάλα”. Να ξέρεις πως αυτό θα στο δείξει πιο έντονα από ποτέ, όταν θα είναι η καταλληλότερη εποχή να κατέχεις μικρά. Λογικό, το να ζητάμε επιπλέον έκπτωση στη μικρή κεφαλαιοποίηση, για να αντισταθμίσουμε τους κινδύνους, αλλά το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ μεγάλης και μικρής κεφαλαιοποίησης στη τρέχουσα συγκυρία, γενικά δίνει πόντους στην αύξηση της διάρθρωσης προς μεσαίες και μικρές, παρά το αντίθετο, κατά την άποψή μου. Αλλιώς, θα έπρεπε να αγοράζουμε οτιδήποτε φουσκώνει, απλώς επειδή το πρόσφατο παρελθόν έδειξε πως απέδωσε καλύτερα, έως τώρα. Προσωπικά, δεν το κάνω και δεν θα το κάνω.”

      Αυτός είναι, λοιπόν, ο λόγος που οι συμμετέχοντες στα καλύτερα και οποιαδήποτε fund πετυχαίνουν πολλοί χαμηλότερες αποδόσεις από τα ίδια τα fund. Μπαίνουν όταν έχουν ήδη φουσκώσει, και βγαίνουν όταν αμφισβητούνται. Τα index funds δεν αποτελούν εξαίρεση.

      Αυτός είναι ο λόγος που δημιουργούνται μεγάλες στρεβλώσεις στις αγορές. Δεν είναι θέμα νοητικής ανεπάρκειας τον συμμετεχόντων, είναι ζήτημα συμπεριφορικό.

      Άρα χρειάζεται διάκριση:

      Ένα π.χ. είναι αυτό που λέει ο Πάνος παρακάτω. Τι πέτυχες, αλλά και τι ρίσκο πήρες;
      Το άλλο σε τι περίοδο; Τα 5 ή τα 7 χρόνια μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικά, όταν όλα τους είναι μέσα σε ένα bull market.

      Το άλλο είναι για τι διαφορές μιλάμε. Εντάξει αν σε 7 χρόνια και κάνοντας διαφορετικές επιλογές έχεις -50% και ο δείκτης έχει +20%, μάλλον δύσκολο όλο αυτό να οφείλεται στους κύκλους που αναφέρω παραπάνω.

      Έπειτα, το άλλο είναι να εξετάσει κανείς τι έχει γίνει εσωτερικά στο fund. Κατέρρευσαν οι εταιρείες; Μείωσαν τα κέρδη τους, χάσανε τι προοπτικές τους; Είναι permanent real loss, ή χρηματιστηριακό paper loss;

  14. Ο/Η Γιώργος λέει:

    ΟΙ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ GOTHAM FUNDS
    Το Gotham Neutral Fund για παράδειγμα, έχει από συστάσεως (30.8.2013), μέση ετήσια απόδοση μετά από φόρους μερισμάτων και πωλήσεων μετοχών, 0,73%! Την τελευτ 5ετία αρνητική -0,07% και το τελευταίο έτος αρνητική -1,41%. Portfolio manager: Joel Greenblatt !!!

    Το Gotham Enhanced Return Fund, έχει από συστάσεως (31.05.2013), μέση ετήσια απόδοση μετά από φόρους μερισμάτων και πωλήσεων μετοχών, 6,67%, ενώ η πριν από κάθε φόρο απόδοση ήταν 8.77%. Την ίδια περίοδο ο δείκτης αναφοράς S&P 500 είχε μέση ετήσια απόδοση 10,26%. Portfolio manager: Joel Greenblatt.

    Το Gotham Absolute Return Fund, έχει από συστάσεως (31.08.2012), μέση ετήσια απόδοση μετά από φόρους μερισμάτων 6,22% και μετά και από φόρους πωλήσεων 5,10%. Με τον S&P 500 στον ίδιο χρόνο 11,86%. Portfolio manager: Joel Greenblatt.

    Αυτά τα οποία έχουν ξεκινήσει το 2016 και μετά δεν τα συμπεριλαμβάνω, γιατί θεωρώ ότι δεν μπορούν να αξιολογηθούν, λόγω βραχύτατου χρόνου ζωής, ακόμα κι αν κάποιο μπορεί να πήγε λίγο καλύτερα (περιστασιακή απόδοση). Είναι χαρακτηριστικό ότι με εξαίρεση ένα (που οριακά πάει καλύτερα), όλα τα funds υποαποδίδουν του δείκτη. Κρίμα τις μελέτες και τις συγγραφές. Γίνομαι και παθητικός επενδυτής στα index fund που γράφετε, αποδίδω περισσότερο και δεν βασανίζω το μυαλό μου και το κεφάλι μου!

    Νομίζω ότι 6 έως 8 έτη επενδύσεων στις παραπάνω περιπτώσεις είναι ένα ικανοποιητικό χρονικό διάστημα για μια αξιολόγηση και μάλιστα στην καλή χρηματιστηριακή περίοδο που βιώνουμε. Δεν είναι ούτε εβδομάδα, ούτε μήνας, ούτε χρόνος που γράφει ο Greenblatt. Για μένα είναι αποτυχία. Αν θεωρείτε ότι δεν είναι ικανοποιητικό το διάστημα που διάνυσαν ή ισχυριστείτε ότι ο Greenblatt θα κάνει 25% ετησίως τα επόμενα χρόνια, για να αντισταθμίσει αυτές τις πενιχρές αποδόσεις επταετίας, εγώ παραιτούμαι.

    Δεν συνεχίζω, αλλά θα ρωτούσα
    α.) τι θα σας έλκυε να διαβάσετε έναν συγγραφέα-επενδυτή με αυτές τις αποδόσεις σήμερα, αν δεν ξέρατε για το ένδοξο παρελθόν του, το οποίο όμως δυστυχώς δείχνει μη επαναλήψιμο;
    β.) αυτές οι αποδόσεις στα νέα του – τρέχοντα funds σας ικανοποιούν;
    γ.) εν τέλει γιατί όλη αυτή η σοφία δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής σήμερα ούτε από αυτόν τον ίδιο;
    δ.) Αν ο Greenblatt πηγαίνει έτσι σήμερα, πιστεύετε ότι εμείς διαβάζοντας τον και ξεκινώντας ως μαθητές τώρα θα πάμε καλύτερα από το δάσκαλο;

    Με όλη μου την ειλικρινή εκτίμηση
    Γιώργος.

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Γιώργο,

      Για να σου απαντήσω επακριβώς πρέπει να αφιερώσω 3 μέρες έρευνα. Εμένα με πείθει το παρελθόν του Greenblatt και οι ιδέες του, γιατί τις έχω ζήσει και δοκιμάσει μέσα από το δικό μου χαρτοφυλάκιο. Και δεν εννοώ πως πέτυχα τις αποδόσεις του, είδα πόσο με βοήθησαν στις δικές μου. Όλες αυτές οι ιδέες και όχι μόνο του Greenblatt.

      Τώρα, το τι κάνει με τα νέα του fund, θέλει ψάξιμο για να απαντηθεί. Έχω την εντύπωση πως αυτά τα fund δεν τα έχει φτιάξει με το σκοπό να κάνει όσα έκανε παλαιότερα. Νομίζω πως κάνει λιγότερο extreme πράγματα που είναι προσιτά στους πολλούς. Ίσως και ο ίδιος δε στοχεύει σε 20% με αυτά.

      Έπειτα, τα fund που αναφέρεις είναι long-short και κάποια εντελώς ουδέτερα της αγοράς. Οπότε σε αυτά δεν έχει κανένα νόημα να τα συγκρίνεις με την πορεία της αγοράς.

      Αν, λοιπόν, ο Greenblatt έχει επιλέξει να γίνει πιο προσιτός, να διαχειρίζεται μεγαλύτερα κεφάλαια με μικρότερες αποδόσεις, από το να διαχειρίζεται μικρότερα κεφάλαια με μεγαλύτερες αποδόσεις, δεν μειώνει τη δυναμή του, ούτε τον κάνει ξεπερασμένο.

      Το +40% για 21 έτη, όπως αναφέρεις, είναι εκεί, και ας μη το υποτιμάμε, ως προς την αντίληψη που υποδηλώνει ότι έχει αυτός ο άνθρωπος και την αξία αυτών που έχει να μοιραστεί.

  15. Ο/Η Panos Gitas λέει:

    γεια σας παιδιά!!
    καλές γιορτές!!!
    απολαμβάνω τα σχόλια σας.

    Γιώργο δεν νομίζω ότι κάνεις κατάχρηση του blog…το ομορφαίνεις με τις εύστοχες τοποθετήσεις σου.

    Εντυπωσιακό αυτό που γράφεις για τον Greenblatt. Απο ότι φαίνεται τα πήγε πολύ άσχημα!

    Προσωπικά δεν έχω διαβάσει τα βιβλία του οπότε δεν μπορώ να έχω ιδιαίτερη άποψη.

    Θα μιλήσω γενικά όμως για τις αποδόσεις.

    Δυστυχώς όλοι κοιτάμε τις αποδόσεις και παραβλέπουμε το ρίσκο. Αυτό νομίζω γίνεται διότι η απόδοση αποτυπώνεται εύκολα ενώ το ρίσκο όχι…

    Για έναν αρχάριο επενδυτή είναι πολύ δύσκολο να βρεί ποιος είναι ο καλύτερος διαχειριστής.
    Επομένως το ερώτημα που μου ήρθε στο μυαλό είναι πολύ απλό αλλά η απάντηση είναι δύσκολη.
    Ας υποθέσουμε ότι κάποιος έχει συσσωρεύσει κάποια χρήματα και θέλει να τα επενδύσει.
    Τι θα του προτείνατε να κάνει;
    Ας υποθέσουμε ότι τα χρήματα αυτά δεν μπορεί να τα επενδύσει στην πραγματική του δουλειά και θα πρέπει οπωσδήποτε κάπου να τα επενδύσει(μετοχές,ακίνητα,αμοιβαία κτλ)

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Εν τω μεταξύ, Πάνο αν πας στο άρθρο που που κάνω παράθεση για τις υποτιμημένες που έμειναν πίσω, έχει και σχόλια σου που μιλάς για ΓΕΒΚΑ, Ικτίνο:
      Έχει ενδιαφέρον να πας πίσω και να τα δεις.

      https://www.investorblog.gr/%CF%85%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BC%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CF%87%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82-%CE%B5%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BC%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1/

      Λοιπόν, αν σε διάβαζε κάποιος και σε έκρινε εκείνη τη στιγμή τι θα έλεγε; Ικτινο διάλεξες; Τι έκανες; Έχανες χρήματα τα τελευταία χρόνια. Οκ εσύ μπορεί να μην τον κατείχες 5 ή 10 χρόνια, αλλά λίγο λιγότερο. Τι απόδοση εμφάνιζες εκείνη τη δεδομένη στιγμή; Γιατί κάποιος να λάμβανε σοβαρά υπόψιν τα λεγόμενά σου;

      Κι όμως τη συνέχεια τη ξέρουμε για Ικτίνο και Φλεξο. Δε λέω πως κάθε επιλογή υποτιμημένης θα μας βγαίνει, ούτε πως έχω ή έχεις δεδομένη την επιτυχία. Αλλά, επισημαίνω πόσο ευαίσθητο και δύσκολο είναι να κρίνεις τι κάνεις καλά και τι όχι. Πόσο μάλλον να κρίνεις τι κάνουν οι άλλοι.

      Τώρα, όλοι είναι ερωτευμένοι με τον Ικτίνο. Άποψή μου, πως πλεόν αποτελεί μια επικίνδυνη επιλογή με κυκλικό κίνδυνο αν πέσουν οι τιμές των μαρμάρων και πολύ γεμάτη αποτίμηση. Λέγοντάς αυτό, μοιάζω με ανόητο, που δε βλέπω τα κέρδη που έχουν βγάλει όσοι είναι μέσα.

      Αυτή είναι η δυσκολία και η μαγκία του Value Investing.
      Ότι συνεχώς φαίνεσαι σαν το βλάκα που κάνει το “λάθος” και που χάνει το πάρτυ.
      Ακολουθείς το δρόμο που είναι αβάσταχτος ψυχολογικά.

      Όχι πως αποκλείεται το ενδεχόμενο να κάνεις πραγματικές βλακείες. Αυτό δεν είναι επιχείρημα να χαίρεσαι πως στο value investing τα κάνεις όλα σωστά, και στο τέλος να γίνεις τεμπέλης. Τα θέλει και τα δύο. Σοβαρή δουλειά και κρίση.

      Αλλά το πιο δύσκολο δεν είναι η σοβαρή δουλειά. Το δύσκολο είναι η ψυχολογική πίεση που θολώνει τη σκέψη και καταστρέφει την κρίση σου (παρά τις αυξημένες νοητικές ικανότητες που μπορεί να έχεις)

      Αν ξεκινάς από την αρχή (το θεμέλιο), αξιολογόντας και ερμηνεύοντας επιχειρήσεις, και καταλήγεις στις τιμές των μετοχών, έχεις ένα σοβαρό πλεονέκτημα.

      Αν ξεκινάς από το τέλος, αξιολογόντας και ερμηνεύοντας τις τιμές των μετοχών, φτάνοντας στις επιχειρήσεις, έχεις ένα σοβαρό μειονέκτημα.

      Αυτό είναι ζήτημα φιλοσοφίας.

      • Ο/Η Panos Gitas λέει:

        πολύ ωραίο να βλέπεις παλιά σου σχόλια και να τα αξιολογείς !
        Αυτά που έγραφα τότε για ικτίνο σήμερα φαίνονται δεδομένα και προβλέψιμα, όταν όμως κάποιος τα διάβαζε εκείνη την περίοδο θα έλεγε άσε μας ρε φίλε με το κουτσό άλογο…
        σε ευχαριστώ Δημήτρη που τα ξέθαψες
        αυτά είναι ωραία μαθήματα, και ακόμα πιο ωραία γίνονται όταν κάνουμε λάθος, διότι από τα λάθη πάντα μαθαίνεις περισσότερα!
        Ετοιμάζω και επιλογές για το 2020, πιστεύω θα βρω χρόνο να το τελειώσω έγκαιρα

  16. Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

    Σήμερα, καθώς ερχόμουν Ελλάδα στο αεροπλάνο είχα αποθηκεύσει και άκουγα αυτό το podcast.

    https://hwcdn.libsyn.com/p/f/9/4/f94a50246f005c29/EP.08_-_Jenny_Wallace_FINAL.mp3?c_id=53703083&cs_id=53703083&expiration=1577562704&hwt=6f33e61ba6ab5f76ef079ba75b441f36

    Παρακαλώ πηγαίνετε στο 22:20, όπου η Jenny Wallace εξηγεί πόσο δύσκολη περίοδος ήταν το 98-99 για το value investing, όταν οι τεχνολογικές μετοχές φούσκωναν. Πως υποτιμημένες και καλές εταιρείες ήταν διαθέσιμες και κανείς δεν τους έδινε σημασία, και φαινόσουν περίεργος και πως κάτι δεν είχες δει καλά, όταν όλοι οι άλλοι δίπλα σου “κέρδιζαν”. Η σημερινή περίοδος της θυμίζει εκείνες τις μέρες. Αξίζει να το ακούσετε, μου θύμισε την κουβέντα που είχαμε εδώ.

  17. Ο/Η Γιώργος λέει:

    Value investing ακόμα και στο αεροπλάνο; Άκουσα το σημείο στο link.
    Ευχαριστώ για τις αναλυτικές απαντήσεις σας. Eύχομαι ολόψυχα καλή χρονιά.

    • Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

      Εμείς ευχαριστούμε για την απίστευτη συμμετοχή (από άποψη μεγέθους, πλούτου και ποιότητας)
      Καλή Χρονιά με τις θερμότερες ευχές!

  18. Ο/Η Dimitrios Koutsoubos λέει:

    Γιώργο, Καλή Χρονιά!

    Κοίτα τι σου έχω εδώ:
    https://amzn.to/376EkJS
    “The man who solved the market” – Είναι ένα καινούριο βιβλίο που μιλάει για τον Simons, τη στρατηγική του, τη ζωή του και την ιστορία του!

    Προτού βρεις χρόνο να διαβάσεις το βιβλίο δες ένα εκτεταμένο review από αυτό το υπέροχο blog. Τα post του είναι μακροσκελέστατα, αλλά διαμάντια! Θα έλεγα το καλύτερο επενδυτικό blog.
    http://boolefund.com/man-solved-market/

  19. Ο/Η Γιώργος λέει:

    Ευχαριστώ που με θυμάστε. Τιμητική η απεύθυνση προσωπικά σε μένα. Θα τα δω με προσοχή Δημήτρη. Ήδη από μια πρώτη ανάγνωση στο blog που αναφέρεις, είναι εξαιρετικό. Επειδή όμως έμεινα λίγο πίσω στα αναγνώσματα, προηγείται νομίζω χρονικά το άρθρο του Πάνου, το οποίο δεν ευτύχησα να διαβάσω ακόμα. Δείχνει να περιέχει πολύ καλές επιλογές. Θα το απολαύσω όπως πάντα. Αν υπάρξουν προβληματισμοί θα επανέλθω.

Απάντηση σε Γιώργος Ακύρωση απάντησης